Надад онгод хайрлаач

Сvvлийн хэд хоног интернет гэдэг юмнаас хол тасархай єнжєєд єнєєдєр нэг RSS update хийтэл миний уншдаг байсан хэдэн блогийн бараг ихэнхид нь шинэ юм юу ч алга. Тэгэхээр би ч ганцаараа муу блогоо vхмэл байдалтай хаячихаагvй бололтой. Зєндєє олон аварга блогчид цаг зав нь болоогvй юм байлгvй сар жилээр нь сураг чимээ тасарсан байна. Хувь хvний volunteer ажил учир чи бич, би тэгвэл бичнэ гэж барьцаад байх бас хэцvv. Нэг бодлын хувьсал явагдаж байгаа юм шиг оронд нь шинэ шинэ мундаг блогчид хаа сайгvй тєржээ. Хvн бvр янз бvрээр сэтгэж янз бvрийн арга барилаар бичицгээх юм. Интернет дэх монгол агуулгыг ихэсгээд байна гэдэг утгаараа баяртай л мэдээ. Хэдхэн жилийн дараа монгол хэлээр хvссэн юмаа хайхад хангалттай илэрцvvд гарч ирэх єгєгдлийн санг бид vvсгэж байна. Тэр илэрцийг ихэсгэхэд томоохон хувь нэмэр оруулах хvмvvс нь єнєє л єєрсдийгєє магтах дуртай volunteer хэдэн блогчид бид юм шив дээ.
Бусад хvмvvст яадаг юм байгаа миний хувьд лав пост хийх санаа ингэж тєрдєг. Ямар нэгэн юм тохиолдох эсвэл унших, vзэх, бvр гудамжинд хэн нэгэнтэй тааралдахад л гялсхийсэн санаа тархинд зурайтал ороод ирдэг юм. Цааш нь vvнтэйгээ холбож vргэлжлvvлэн “бясалгасны” vр дvнд постын маань ерєнхий рам гараад ирнэ. Тэр vед л keyboard ойрхон байвал бушуухан хэдэн єгvvлбэр бичиж авна эсвэл тэмдэглэлийн дэвтэр дээрээ гол утга санаагаа бичиж авдаг. Дэвтэр олдохгvй бол заримдаа гаран дээрээ бичих хvртэл тохиолдол ч бий. Даанч ихэнх нvцгэн бодол маань vзэг дэвтэр keyboard хайх хооронд алга болчихдог учир пост хийх бодлоо орхихоос єєр аргагvйд хvрдэг. Энэ мартамхай занг уу.
Сvvлд нэг бичлэг биччихээд дахиад нэг тиймэрхvv часхийсэн санаа ороод ирдэггvй юм байх даа гэж хэд хоног хvлээсэн боловч миний онгод намайг хаяаад явсан бололтой. Хvний урманд шинэ санаа ч орж ирэхгvй юм, ядаж байхад сvvлийн нэг сар номын хуудас бараг нээж ч vзээгvй болохоор хvнд гайхуулчих юм ч байхгvй юм. Тэгээд л ямар сайндаа хvний цаг vрсэн ийм дэмий бичлэг бичиж суух вэ дээ. Гарьд магнай дээр “Очир ахаа миний бяр дуусчихажээ” гээд газар сэндийчээд суудаг шиг миний онгод дуусчихжээ. Ємнє нь бичиж байсан зvйлсээ хальт гvйлгээд хартал миний бичлэг єдєр ирэх тутам чанар нь муудаад байх шиг. Утга санаа, найруулгаас эхлээд л болохоо больжээ. “Энэ юуных вэ? Энэ хайрынх уу? Тийм ээ энэ бол хайрынхаа” гэдэг шиг хариултыг нь олж чадахгvй болмогц нєгєє муу “онгод” руу л хамаг буруугаа чихчих шив дээ.
Бусад блогчид харин яасан бол? Бvгд хаврын синдром нь хєдлєєд хайр сэтгэлээ хєєгєєд алга болов уу? Уг нь бvгд ажилтай ч гэсэн цаг завын тухай их бичдэг хvмvvс юм сан. Эсвэл минийх шиг онгодууд нь новшроод хаяаад явцгаачихав уу? Нэгэнтээ блог коммьюнити болоод явж байгаагаас хойш хэдvvлээ л бие биендээ урам єгч онгодыг нь дуудалцъя даа. За би эхэлнээ
Зээ Торой банди
Тогос чvлтэм
Тогоруу, Инга
Тулгат, Зоригт сонсоо
Дєлгєєн шиг атмандаж
Хишгээ шиг хийрхэхгvй
Ганбаа шиг гангалж
Галаарид шиг сураг тасралгvйгээр
Єєр єєрсдийн бодсон санаснаа
Yтэр тvргэн тоо vсэг болгон цохьсугай...гэж

Миний онгод эргээд ирэв vv яав энэ чинь. хэхэ

Онцлон танилцуулах блог

Хадуурал нэртэй блогоор нэг зочлоод гараарай. Яг дээд талын маань эгчийн блог байгаа юм. "Хvн мичнээс vvсээгүй" гэж хэсэг шуугиулсан номын орчуулагч. Єєрєє жаахан хадуурдаг хүн хадуурч єгсєн байна лээ.

Иргэний ухамсар

Миний нэг таньдаг синга залуу хэдэн жилийн ємнє анх монголд сургууль байгуулж байсан юм. Сургуулийнх нь талаар асууж лавлан сургалтыг нь сонсоод мэл гайхах нь тэр. Тэр vед миний бараг 6 сарын цалинтай тэнцэх мєнгєєр нэг сарын курст суулгана гэхийг сонссон би гайхаад “Монгол чинь Сингапур биш ш дээ. Хvмvvст тийм их мєнгє байхгvй” гэтэл єнєєх чинь єєдєєс нэг ёжтой хараад “Чи гудамжинд гараад хар л даа. Хаашаа л харна уу булган шуба ємссєн хvvхнvvд. Зам дээр гараад зогсоход гурван машины нэг нь Ланд Круйзер. Ямар зуданд явж байгаа биш дээрээс нь загварын шоунд ороогvй байж тэр хvмvvст дор хаяж мянган долларын vнэтэй шуба ємсєх хэрэг юу байгаан. УБ хотын тєвд ажил амжуулахад хаашаа ч таксидсан мянгаас илvv гарахгvй. Тэгэхэд vvнээс хэд дахин илvv бензин иддэг Ланд унах хэрэг энэ хvмvvст юу байгаан? Зєвхєн унах унаа ємсєх хувцастаа ийм их мєнгє зарж байгаа хvмvvс ирээдvйдээ, боловсролдоо энэ хэмжээний мєнгє зарах л ёстой” гэж хариулж билээ. Yнэхээр ч мань хvний зєв байж таараад тvvний сургууль одоо гайгvй хєл дээрээ босчихсон байгаа. Тэгэхээр монголчууд ядуу юу?

Єнєєдєр монголын Ай-Ти салбарт ардчилал эхэлснээс хойш хєл тавьсан хамгийн анхны алтан хараацайнуудын нэгтэй уулзаж vзлээ. Маш сонирхолтой яриа єрнvvлснээс хэсэгчлэн хvргэе. Хувь хvнийг нь хvндлэх журмаар нэр усыг нь тавьсангvй.

- ...Монголд єнєєдєр ганц Ай-Ти хєгжихгvй байгаа юм биш ээ. Анагаах ухаан, дэд бvтэц ер хєгжих ёстой ихэнх зvйлс хєгжиж чадахгvй байна. Энэ нь бид мєнгєгvйгээс эсвэл чадалгvйгээс болоод биш. Энэ нь ердєє л иргэний нийгэм гэдэг зvйл байхгvй байгаа болохоор тэр. Чи єнєєдєр хэчнээн мундаг программ бичдэг байлаа гээд томоохон танил байхгvй бол хэзээ ч тендерт ялна гэж байхгvй. Авч байгаа мєнгєнийхєє 20%-г зуучлагчид нь єгєхгvйгээр чиний ажил хэзээ ч бvтэхгvй. Ийм нийгэмд хэзээ ч юм хєгжинє гэж байхгvй. Япон, Солонгос, Сингапур єнєєдєр биднээс илvv IQ, илvv ухаантай болохоороо хєгжсєн юм биш. Тэд иргэний нийгмээ л зєв зохион байгуулсан юм. Дээрээс нь Монголчууд бас яадгаа алдчихсан залхуу ч биш. Хэрэв залхуу байсан бол баруунд, Япон, Солонгост ажиллаж байгаа хvмvvс шилдэг ажилчид гэж тооцогдоод явахгvй шvv дээ. Энд хєдєлмєрч байлаа ч хєдєлмєрийг нь зєв vнэлэх систем байхгvй бол хvн адилхан л залхуу болно. Ядаж нийгмийн хуваарилалтыг зєв хийсэн хойно аяндаа юмс хєгжєєд эхлэх болно. Ядаж тендерийг аль нэг яам тамгын газар биш тухайн мэргэжлийнх нь байгууллагуудынх нь ассоциаци холбоо хянадаг байх хэрэгтэй. Нэг салбарын байгууллагууд эвлэлдэн нэгдэж иймэрхvv зvйлсийг хянаж бvгд тэгш эрхтэйгээр бялуу хуваалтанд оролцох боломжтой байх ёстой. Монголд яг одоогоор бол Зэрлэг Єрнийн буюу Wild West ардчилал тогтчихоод байна. Хэн чадалтай нь чадалгvйгээ барьж идээд л. Ардчиллын тулгуур зарчим болох бvгд хож буюу win-win vйлчлэхгvй байна. Yндсийг нь суулгах хєрс байхгvй байхад хэчнээн гоё цэцгийн vр барьж яваад ямар хэрэг байна.

- Тэгэхээр таны бодлоор бид яавал дээр вэ? Залуучууд бид vvнд нь яаж зохицон амьдрах уу?

- Хvн болгон иргэний ухамсартай байх ёстой. Иргэний vvргээ ч, мэргэжлийн ажлаа ч мэддэг байж байж тухайн салбар хєгжинє. Япон, Америк ч бай иргэншсэн нийгэмд бол чи зєвхєн сайн программчин байхад хангалттай. Ажлаа сайн мэддэг байхад л амьдарч болно. Харин монголд чи хэчнээн мэргэжилдээ сайн байлаа гээд нэг сайдын хамаатан, их хурлын гишvvний найз биш бол томорч чадахгvй. Ямар сайндаа банкны системийн нэгдсэн сvлжээний тендерт барилгын компани тvрvvлж байх вэ дээ. Бусад нь яаж vvнд урамшиж, ажиллах урам зориг олж авах вэ гэдэг сонин. Єнєєдєр монголд хvн авч ажиллуулна гэдэг их хэцvv. Компани хєрєнгє оруулалт хийж сургаад л, сургаад л байна. Баахан хєрєнгє оруулалт нєгєє хvнд оруулсны дараа гэнэт ажлаа хаяаад явчихна. Дахиад л шинэ хvн сургах ажил гарна. Эсвэл аль нэг ажлаа хариуцуулж компанитай гэрээлж ажиллаа гэхээр єнєєх нь сар бололгvй дампуураад алга болчихно. Тийм болохоор энэ тогтолцоог єєрчлєхийн тулд залуучууд та нар эхнээсээ дан ганц мэргэжил хєєх биш иргэний нийгэмд амьдрах иргэний ухамсартай байх шаардлагатай...

Єєр бас бус нэлээдгvй зүйлс ярилцсан боловч ерєнхий утга санааг нь товчлон хvргэлээ.

Хvйсний баяр

За нэг шал утгагvй баярын сезон эхэлж байх шиг байна. Хvйсний баярын сезон. Маргааш 3 сарын 8. Хуучин коммунист сэтгэлгээгээр бол эмэгтэйчvvд эрх чєлєєгєє олж авсан єдєр. Харин одоо бол олонхи хvмvvсийн хувьд сайхан архидах шалтаг.

Аливаа баяр ёслол бол тухайн улсын ард иргэдэд хуримтлагдсан мєнгийг эргэлтэнд оруулах эдийн засгийн нэг арга хэлбэр болдог гэж уншиж байсан. Хvмvvс амралт, баяр ёслолын vеэр энгийн vеэс хэд дахин их мєнгє vрдэг гэдэг ч vнэн байх. Харин манайд энэ арга хэр тохиромжтой байдаг юм бол доо. Тэртэй тэргvй хvмvvст олигтой хуримтлал ч байхгvй. Байлаа ч эдийн засгаа эргэлтэнд оруулж байгаа нь гэж Солонгосоос оруулж ирсэн хэдэн сарнай, Хятадаас оруулж ирсэн ил захидал, набор гэх мэтийг худалдаж авч байгаагаар л хязгаарлагдаад. Yндэснийхээ эдийн засагт оруулж байгаа хувь нэмэр нь ганц архины vйлдвэрvvдээ дэмжиж байгаагаар л илрэнэ. Хаашдаа л тэр хуримтлагдсан мєнгє нь эргэлтэнд оруулахад цэцэг, шоколадны тєлбєрт гадагшаа гараад байгаа юм бол дотооддоо банкны актив болоод хэвтэж л байг л дээ. За за сайн мэдэхгvй зvйлээ бурж байж хvмvvсийн дургvй хvргэх нь. Монголоор дvvрэн байгаа эдийн засагчид нь эрхбиш энийг тооцоолж гаргаа л байлгvй.

За тэгэхээр Мартын 8-нийхаа асуудал руу эргэж орьё. Єнєєдрєєс эхлээд миний харьцсан ихэнх газрууд баярын уур амьсгалдаа орчихоод ажил хийж байгаа ч амьтан алга. Маргааш бvх нийтийн амралтын єдєр болохоор єнєє орой хаа сайгvй задгай архидалт болох байх. Маргааш шартсан зарим нь шараа тайлж, vлдсэн хэсэг нь бантсандаа ар гэрийнхнээ баярлуулах гэж жаахан явах байх. Нєгєєдєр ч баярын уур амьсгал бас сайн тасрахгvй байх. Яагаад гэвэл нєгєє гайтай баасан ахынх нь тєрсєн єдєр.

Ингээд бас дуусахгvй ээ. 10-аад хоногийн дараа эсрэг хvйснийх нь баяр болно. Уг нь Ардын Арми байгуулагдсаны баяр гэж явснаа сунжраад цэргийн баяр, сvvлдээ эр хvн л бол цэрэг болно гээд эрчvvдийн баяр, нєгєєх нь туйлшраад цэрэг эмэгтэйчvvдийн баяр хvртэл болоод явчихсан байх жишээтэй. Энэ нь Мартын 8-наасаа бараг илvv архидалт хавтгайралт болох байх.

Улс болгонд олон янзын баяр байдаг юм байна лээ. Манайх харин ч цєєхєн баяртай байж магад. Гэхдээ тухайн улсууд баярлах єдрєє баярлаж ажиллах єдрєє ажилладаг. Харин манайд бол нэг баяр л бараг долоо хоног сунжирна. Цагаан сар дуусаад сая бараг хоёр долоо хоног сунжирсан. Дээлтэй євєє эмээ нар золгуут хийгээд яваад л байна лээ. Одоо энэ хvйсний баярууд ч гэсэн нэлээн сунжрах байх.

Миний нэг бодол гэвэл бурхан (бvтээгч ч юм уу юу ч бай) хvнийг бvтээсэн. Бид хvн болж тєрсєндєє баярлаж явах ёстой. Тєрvvлсэн эцэг эхээ баярлуулах ёстой. Харин нэг нь эрэгтэй хvн болж хvvхэд хийдэг, нєгєєх нь хvvхэд тєрvvлдэг эмэгтэй хvн болсондоо баярлана гэдэг шал утгагvй. Энэний хажууд аавуудын єдєр, ээжvvдийн єдєр гэдэг бол байх ёстой vзэгдэл байх.

Эр эм хvн болж тєрсєндєє баярлах биш, хvн болж тєрсєндєє баярладаг нэг єдєр байдаг бол зvгээр ч юм шиг. Тэр єдєр хvн болгон бусад хvнийг хvндэлж хvн гэдэг утгаар нь харьцаж хаана ч болж байсан дайн байлдаан шvvх хурал нэг єдєр зогсож, хоригдлууд, эрхээ хасуулсан хvмvvс нэг єдєр бусад хvнтэй адилхан хэмжээнд харьдаг тийм баярын єдєр байгаасай.