Сайн уу Оюунболдоо

Юуны ємнє мэйл ирvvлсэнд чинь маш их талархаж байна. Чиний бичсэнчлэн чи бид хоёр ердєє хоёулахнаа энэ нийгмийн болохгvй байгааг харж дотроо бухимдаж яваа юм биш ээ. Биднээс гадна олон олон чадалтай аавын хєвгvvд ээжийн охид амьдарч буй энэхэн цаг vеэ, улс эх орноо єєрчилж шинэчлэхийг чин сэтгэлийн угаас эрмэлзэж байгаа гэдэгт би итгэлтэй байна. Тиймгvйсэн бол энэ олон блогчид vнэт цаг заваа гарздан єєрсдєд нь ач холбогдол багатай иймэрхvv зvйлс хийж сууна гэж би лав бодохгvй байна.
Чиний хэлснээр бид нэгдэж, зохион байгуулалттай ажиллах хэрэгтэй гэдэгтэй ч би санал нийлж байна. Дэлхийн єнцєг булан бvрт єндєр боловсрол эзэмшиж єч тєчнєєн газар орноор аялан оюуны vнэт зvйлсийг эрхэм болгосон мянга мянган залуучууд хэн нэгэн удирдагч гарч ирэн бvгдийг араасаа дагуулахыг л хvлээж байж магадгvй. Тvvнээс тэд ч гэсэн vvнтэй санал нэг байгаа гэдэгт би итгэлтэй байна.
Би чамд хувийн бодлоосоо хуваалцахад бид одоо эвлэлдэн нэгдэх цаг нь болсон. Гэхдээ улстєрд орж тэмцэж эхлэх цаг маань хараахан болоогvй. Бидний эрин vе эхлээгvй байна. Одоо бол хагас нь коммунизмийн бэлэнчлэх сэтгэлгээнд чанагдсан, хагас нь ардчилал гэдэг юу хvссэнээ хийж болдог зvйл гэж ойлгосон хэдэн популистуудын vе. Бид энэ vед зєвхєн чимээгvй байж єєрсдийгєє л хурцлах хэрэгтэй. Хувьсгалын тохироо бvрдэнэ гэдэг шиг арав хорин жилийн дараа бидний цаг ирэх болно. Тэр vед харин одоо бодож санаж яваа шигээ эх орноо, ирээдvйгээ гэрэл гэгээтэй сайн сайхан болгохыг тєлєє нэгэн vзvvрт сэтгэлээр зvтгэх хэрэгтэй байх аа. Одоохондоо бид хэн ч биш байна. Бидний vгийг хэн ч сонсохгvй. Их л бодож хавар намар болгон эрvvл євчтэй нь мэдэгдэхгvй жагсаж цуглаж байдаг Фэнг-Шvй Ганбаатарын хэмжээнд л хvмvvст хvрч магадгvй.
Миний бодлоор энэ нийгэм хувь хvнээс бус тогтолцооноос илvv хараат. Тvvнээс бус Монголын тєрд дандаа ч хулгайч нар гарч байгаагvй байлгvй. Харин заавал хулгай хий гэж шаарддаг системийн алдаанаас болж хэчнээн ч сайхан хvмvvс буруу замаар будаа тээсэн юм билээ. Нэгэнт дотор нь ороод хулгай хийгээд амташчихсан хvн єєрийнхєє хулгай хийдэг нvх сvвээ єєрєє бєглєнє гэж бараг байхгvй биз. Бидний цаг эхлэхэд харин бид тэр том том нvхнvvд рvv гараа байтугай нvдээ шургуулах завдалгvйгээр бєглєж тавих ухаан суусан байх хэрэгтэй. Иймийн тулд одоо бидний хийж чадах ганц зvйл бол эвлэлдэн нэгдэж єєрсдийгєє болон бусдыг амьдарч буй орчин тойрноо илvv бодитойгоор vнэлж, илvv ихээр хvмvvний vнэт зvйлсийг хадгалж vлдэх мораль этикийн хэм хэмжvvртэй болгох л юм.
Бид болон биднээс дооших vеийнхэн л энэ Монголын ирээдvйг тодорхойлно. Тvvнээс энэ хэдэн популистуудад найдлага тавиад хэрэггvй ээ. Тиймийн тулд єєрсдийгєє болон доодох vеийнхэнээ эрvvл сэтгэхэд ямар нэгэн хэмжээгээр туслахын тулд одооноос блог эд нар бичиж бусдыгаа гэгээрvvлэх vйл ажиллагаанд оролц гэж л би чамд зєвлєх байна даа.
Чиний хэлсэнчлэн зєндєє олон хvмvvс бичээд л байдаг бичээд л байдаг ажил болсон юм байхгvй байгаа нь vнэн. Миний, чиний, олон хvмvvсийн бичсэн юм хvний нvдэнд харагдах ажил болох арай болоогvй байх шиг байна. Одоохондоо хvмvvсийн сэтгэхvйд нь л нєлєєлж, ирээдvйд тэр хvмvvс бидний бичиж байсанчлан бvхнийг зєв замаар хийж бvтээхэд нь туслах л чухал.
Угаасаа хєгжил дэвшил гэдэг маань єдєр болгон улстєрчдийн зурагтаар ярьдагчлан шидэт саваагаар ганцхан дохиод бvтээчих хялбархан тvргэн бvтэх зvйл биш цаг хугацааны асуудал.
Харин бидний цаг иртэл эх орны минь тусгаар тогтнолыг эд хэн нэгэнд бvv зарчихаасай гэж л залбирч сууя даа. Єєр бид юугаа ч хийж чадах билээ...

Хvндэтгэсэн
М.Огоо

23.10.06
Pune, Maharashtra, India

Замд бодсон бодлоос

Сvvлийн хэд хоног хувийн ажлаар хотоос гадуур баахан явах хэрэг гараад блогтой vнэндээ ноцолдож амжсангvй. Pune-Mumbai-Hyderebad-Pune гэсэн маршрутаар 2000 гаран км дэмийрч явахдаа юу эсийг бодох вэ. Тэр бодлуудаасаа та бvхэнтэй хуваалцахыг хvссэн юм.

Non-AC class хагас унтлагын автобусанд суудал нь хvрэлцээгvй учир шалаар нэг зулсан энэтхэгvvдийг хараад єєрийн эрхгvй єрєвдєж билээ. Эхэндээ ч тэдний хєлс шивэрнийх нь vнэрт дасах гэж арай л хамраа даралгvй явж байсан бол сvvлдээ бараг єєрєє нєгєєдvvлтэйгээ адилхан vнэртэй болчихсон арай л толгойгоо нийлvvлж унтаагvй дэг. Зарим нь жоохон хvvхдээ гэдсэн дээрээ тавиад єєрєє хагас суугаа байдалтай унтаж байхад зарим нь суудал авсан мань мэтийн хєлийг дэрлээд унтах гэж vзнэ. Эхэндээ ч тэр нь тээртэй санагдаж байсан боловч яваандаа ажрахаа байгаад толгой дээгvvр нь алхан бууж суугаад сvvлдээ бvр ууж явсан уснаасаа хvртэл хааяа нэг илvvчлэх болов. Тэр vед л энэ шороон тvмэн амьтан ингэж яваагийн буруу нь хэнд байдаг бол гэж бодож байлаа. Харин Энэтхэгvvд єєрсдийгєє хєгжиж буй орон гэдэг ангилалд яваагийнхаа гол бурууг энэ хєлс хир vнэртvvлсэн хэдэн живаа эгэл борчууд руугаа чихэж байдаг. Улс нь хангалттай орлого оловч хvн амынх нь тоонд хуваагаад vзэхээр яагаад ч хєгжингvй орон гэсэн шатанд орох боломжгvй болчихдог учир энэ хэдэн сая ажилгvй, боловсролгvй, залхуу массаа цєєлєх гэж янз бvрийн арга сэдэж толгойгоо гашилгаж байдаг гэсэн. Манай нэг найз ядуусын хороололд архины дэлгvvрvvдэд нь зєвхєн засгийн газраас зєвшєєрєгдсєн vргvй болгох бодис бvхий архи зардаг гэж ярьж байсан. Тэгэхээр энд хvн нь илvvдээд тэр нь хєгжлийг нь саатуулагч гол хvчин зvйл болдог бололтой.
Энд хэдэн сар болчихоод Улаанбаатрынхаа тоост гудамжаар утаат агаарыг нь цээж дvvрэн амьсгалан сэтгэл тэнvvн алхаж явахад хотын гудамжин дахь хvмvvс нь хаачсан юм бол гэж бодогддог сон. Хаашаа л харна уу хvнэн далай урсаж байдаг энэ газар би дасчихсан бололтой.

Харин бємбєрцєгийн нєгєє талд буюу миний эх оронд байдал эсрэгээрээ хvн нь цєєдєєд байдаг юм шиг. Бид ердєє 2.5хан сая (би яг нарийн хэлж мэдэхгvй ч багцаагаар нэг иймэрхvv л байх). Тэгээд аль єнгєтэй єєдтэй, эх орныхоо ирээдvйг авч явах ёстой залуучуудынх нь ихэнх нь гадаадад. Нэг их муу зvйл биш боловч эргэж ирэхгvй бол яах вэ гэдэг нэг зовлон байгаа. Нутагтаа vлдсэн хэд нь нэгнийгээ архичин, худалч, хулгайчаар нь дуудан гуйлгачин болоод ч хамаагvй хилийн дээс алхаадахвал л диваажинд очих юм шиг санан байдгаа золиосонд тавин виз хєєцєлдєнє.
Тэртэй тэргvй хэдvvлэхнээ юм байж яах гэж тэгж нэгийгээ газар дор ортол муучлан улыг нь шагайж явдаг нь гайхмаар. Намайг Германд байхад тэндхийн Монголчууд нутгаас онгоц ирэх тоолонд нисэх рvv очиж шинэ хvмvvсийг хардаг гэж сонсогдож байсан. Шинээр ирсэн нэгийгээ тусалж дэмждэг юм болов уу гэж анхандаа хvvхэд зангаараа гэнэхэн боддог байж билээ. Харин сvvлд сонсохнээ нэлээд инээдтэй, ямаршуу охин, ямаршуу залуу шинээр ирж хэнийд байх нь уу, хэр мєнгєтэй юм шиг байна, юм мэдэхгvй бол танилцаад ашиглаад авъя гэсэн бодолтой очдог юм гэсэн. Баабарын бичиж байсан нvvдэлчин монголчуудын цусанд шингээстэй жалга довны vзлийнх нь орчин vежсэн хувилбар нь тэр байх.
Тэгээд юм л бол нутгархаж бvлгэрхэж талцан аль нэг талдаа ороогvйгээ бєєрєнхийгєєр нь дуудан нєгєє талынхнийгаа бол бvр vзэн ядна. Хэн нэгэн нь жаахан хамтарсан юм хийх гэж оролдохоор хамтрагч нь нэг бол хулхидна, vгvй бол гуравдагч этгээд єєртэй нь хамтарсангvй гэж хорссондоо тэднийг хуйвалдан идэгчдээр зарлана. Харин Энэтхэгт бол хэчнээн хvн нь илvvдэж засгийн газар нь аргагvйн эрхэнд янз бvрийн арга хэрэглэж борчуудыгаа нийгмийн байгууллынх нь хувьд устгахыг хичээдэг ч гэсэн манайхан шиг иймэрхvv зан тєрх гаргаж ингэж галзуурч байхыг би л хувьдаа жил гаран тогоон дотор нь чанагдахдаа хараагvй дэг. Тиймдээ ч эд ингэж хулгана шиг vрждэг биз.

Миний нэг хvндэлж явдаг хvн Япончуудыг Монголтой харьцуулж нэг иймэрхvv утгатай vг хэлж билээ. “Япончууд єчvvхэн жижиг газар нутагтай. Тэр газар нутгийнхаа хэмжээнд єчvvхнээр сэтгэж амьдардаг юм. Харин бид уудам тал шигээ уужуухан сэтгэж амьдрах хэрэгтэй” гэж. Би Японд очиж vзээгvй Япон хvнтэй ч цєєхєн уулзаж байсан болохоор vvнийг vнэн эсэхийг хэлж мэдэхгvй. Гэхдээ биднээс яагаад тэр уудам тал нутаг шиг маань уужуухан ухаан бодол гарахгvй, амьдарч байгаа жалгынхаа хэмжээнд сэтгэн, худгийн мэлхийн vлгэрээр бvхнийг тєсєєлєн боддог юм болоо.
Энэтхэг газрын хєрсєн доорхи эрдэс баялагаараа тун ядуухан орны тоонд ордог. Тиймээс энэ олон хvн єлсєж vхэхгvйн тулд арай єєр хоол хайх болсон нь оюуныхаа хєдєлмєрийг зарах. Одоогоор Энэтхэгийн экспортын нийт бvтээгдэхvvний 60 гаруй хувийг оюуны хєдєлмєр буюу программ хангамж эзэлдэг. Энэтхэгийн мянга мянган залуучууд гадны ихэвчлэн фирмvvдэд урилгаар очиж ажиллан барууны компаниудын оутсорсинг болох дуудлагын тєвvvд єдєрт хэдэн арваараа энд нэмэгдэж байдаг.
Би лав хувьдаа эцэг євгєд маань бидэнд яах гэж ийм элбэг баян газар нутаг vлдээвээ гэж хааяа харамсдаг. Тэртэй тэргvй бэлэн байгаа хоолыг яасхийгээд бvгдээрээ эвлэгхэн хуваагаад идчихээ бодохгvй чи их авлаа, би бага авлаа хэмээн хоорондоо хэмлэлдэж чи ч биш, би ч биш тэгвэл гуравдагч хэмээн гадныхнийг дуудаж ирvvлж байдаг бидний єчvvхэн бодол. Тэртэй тэргvй хоол бэлэн байгаа учир хэрхэн яаж хоол олохоо бодохгvй, харин яаж хуваахаа бодсоор бvхнээс хоцорч байдаг. Энэтхэг шиг юу ч vгvйгээс бvхнийг бvтээх потенциал бидэнд байхгvй гэж vv?

Hyderebad-аас Pune орох замд автобус тvр зогсож жирийн vед бол шагайж ч харахааргvй заваан гуанзанд хоол идэх боловоо. Бараг хориод цаг хэлэн дээрээ юм тавиагvй байсан амьтан тэр балиар завааныг нь ч тоосонгvй гамбиран дээрээ гvйх жоомыг авч шидчихээд сэжиглэхгvй бол яадаг ч vгvй юм гэнэ лээ хэмээн дотроо бодон амаа олохгvй чихэж гарав. Миний єєдєєс харан ядуухан боловч жаргалтай харагдах залуу хос хvvхдээ тэврээд нэг нухсан тємс маягийн юмаар хооллож байгаа харагдана. Нєхєр нь миний єєдєєс харж дулаахнаар инээмсэглээд хориод цаг автобусаар аялсан тэр гурвын сvvлийн хvнс байсан байлгvй нэг жоохон вандуй, шош ямар нэгэн юмтай холиод над руу сарвайж харагдана. Хэчнээн нэрэлхэж татгалзаад ч шалаад байх тул урмыг нь бодон тvvнээс нь хэд vмхлээ. Автобус vvрээр Pune-д ирэхэд шєнєжин миний євдгийг дэрлэж хоносон залуу гараараа над руу нэг даллачихаад нэг гартаа хvvхдээ тэврэн нєгєє гартаа том цvнх бариад авгайгаа дагуулан дуу аяланхан холдож билээ. Хэзээ бид энэ хосууд шиг ядуу ч гутрахгvй, байгаагаараа бvгдийг дайлан уудам тал нутаг шигээ сэтгэж амьдрах бол оо.

М.Огоо
03.10.06