тХэд хоногийн ємнє нэг танил Солонгос маань солонгосчуудын цугларалт болох гэж байгаа, цуг очьё, vнэгvй хоолтой энэ тэр гэж урьдаг юм байна. Угаасаа vнэгvй юманд нугасгvй ядуу оюутан дуртай нь аргагvй зєвшєєрєлгvй хаачихав. Товлосон газар нь давхиад хvртэл бараг зуугаад Солонгос цугларчээ. Зул сарын баяр гээд ихэвчлэн Христ голдуу шашинтангууд нь ирсэн бололтой. Со-ууд ч иймэрхvv юм зохион байгуулахдаа мундаг юм, мєнгєтэй баян хvмvvс гэсэндээ vнэхээр сvртэй л юм хийжээ. Надаас гадна хэдэн Иран, хэдэн Энэтхэгvvд л Со биш байгаа бололтой. Монгол оюутан гэхээр єнєєдvvл чинь гайгvй сонирхоод, сvрхий зочломтгой хvлээж авч байна. Угаасаа ч дорны манж зантай ард тvмэн улс vндэстнийг нь сонирхсон хvн ирж байхад уриалгахан байлгvй яахав. Би ч баахан тєстэй царайтай хvмvvсийн дунд орчихоод ганцаардахын зовлон мэдрэхгvй, дээрээс нь ойрд амсаагvй кимчи будаа цохин тэрvvгээр єєрийгєє болгоод л явав. Хоол идэнгээ хэдэн Со-той нутаг ус ярилцсан шиг зогсож байтал нэг єндєр туранхай нєхєр ирээд л учиргvй танимхайран мэндэлдэг юм байна. Хvн амьтны царай санахдаа маруухан болохоор ємнє нь тааралдаж байсан л юм байлгvй гэсэн шvv юм бодоод зогсож байтал “Би нэг монгол хvн танина” гээд л єнєєдєх чинь над руу инээгээд хэлдэг юм байна. “Єє тийм vv хаана байдаг, яаж таньдаг Монгол юм?” гээд л нvд нь сэргэсэн намайг асуутал “Манай аав Инчонд жижиг оёдлын vйлдвэртэй. Тэнд маань нэг монгол ажилладаг байсан юм. Нэлээд хэдэн сар ажиллаж байсан. Гэнэт нэг єдєр цагдаа нар хvрч ирж шалгаад мань хvний визгvй байсныг нь илрvvлээд єєр энд тэнд нэлээн хэрэг тєвєг тарьсныг нь олж тогтоосон юм. Тэгээд шорон авч явсан. Тvvнээс болж vйлдвэрийн vйл ажиллагааг хаагаад бараг сар шахам шалгалт хийсэн” гэж авдаг юм байна. Би гэж єнєє баярлаад инээж байсан хvн чинь ярзайсан шvдэн дээрээ таг гацаад юу хэлэхээ мэдэхээ байчихлаа. Мань эр ядаж байхад жинхэнэ Korea-English-р хурдан хурдан яриад миний олж ойлгож сонссон хэд нь л нэг иймэрхvv зvйл. Бидний яриаг тойрч зогсоод сонсож байсан хэдэн Со ч “Пєєх тийм vv” эд нар гээд л уулга алдаад явчихав. Би хэсэг тvгдэрснээ сэхээ авч “Солонгост арав гаран мянган Монголчууд ажилладаг гэж сонссон. Тэд нар дотор сайн муу хvмvvс олон байдаг байлгvй. Энд ч гэсэн зєндєє олон Солонгос байна. Муу хvн ч бас бий л байлгvй” гэж нэг муу юм дуугарлаа. Сонсож байсан хэд ч “Єє тэр тэгэлгvй яах вэ. Нэг хvнээр нэг vндэстнийг тєлєєлvvлж ойлгож болохгvй” эд нар гээд л баахан худлаа манжилцгааж эхлэв. Хамгийн гол нь мань эр vvнийг ярьж байхдаа ч яриад дууссаныхаа дараа ч ямар нэг нvvрний хувиралгvй єєдєєс хараад малийтал инээгээд байсан тул би уурандаа эгээ л цохиод авчихсангvй. Арайхан биеэ бариад л єєдєєс нь бас баахан худлаа инээж байгаад л бушуухан холдохын тvvс болов. Хэн ч надад юу ч хэлээгvй ч хvмvvсийн харьцаа нэг л єєр болоод явчих шиг мэдрэмж тєрєєд намайг харж байгаа харц болгон єнєє “сайн эр”лvv харж байгаа харц шиг санагдаад болдоггvй. Зорьж очсон хоолоо ч олигтой идэж чадсангvй. Бас л нэг амьдрах гэж ядаж яваа царайг нь ч хараагvй тэр нэг “нутаг нэгтэндээ” уурлалтай ч биш. Ай хєєрхий хvний нэр тєр єє гэж. Нэг vхрийн эвэр доргиход мянган vхрийн эвэр доргино гэж юутай vнэн юм бэ?
Showing posts with label тэмдэглэл. Show all posts
Showing posts with label тэмдэглэл. Show all posts
Saturday, January 06, 2007
Wednesday, December 13, 2006
Тєсєєлєл
Ганбаатар анд маань шилдэг 10 блог шалгаруулах санаатай нэг юм сэдчихсэн нь намайг оролцуулаад нэлээдгvй хvмvvст хэнийг нь ч гомдоолгvй яажшуухан санал єгєх вэ гэж толгойгоо гашилгах ажил бий болгоод єгч. Тvvн дээр гарсан сэтгэгдлvvдийг уншиж суутал Хишгээ ах харин намайг сураг ажиггvй таг чиг болдог гэж шvvмжилсэн байсныг уншаад жаал єєртєє гэмшив. Юун ч сvрхий намайг Гобитой харьцуулсан юм. Миний бичсэн юм хаана нь ч хvрэхгvй шvv дээ гэж бодоод. Ямар ч байсан шvvмжлэлийг хvлээж аваад энэ бичлэгийг бичиж байна.
Юу гэвэл сvvлийн нэлээн хэд хоног юун блогтой манатай шалгалт шvvлэг гэж єглєє нар мандахаас ємнє номын санд орж шєнє жаргасан хойно нь унтах гэж л харьдаг болсон болохоор 10-аад хоног шалгаагvй мэйлээ єнєєдєр шалгаж хvмvvст амьд гэдгээ мэдэгдэх шив. Хvний потенциаль гэхээсээ илvv хєдєлмєрийг нь шалгаж махыг нь идэж байж дvгнэдэг энэ Энэтхэг сургалтын системийг даанч яалтай. Программын шалгалт нь хvртэл бичсэн программаас нь онолынх нь асуултын оноо єндєр байх жишээтэй. Хэн сайн хєдєлмєрлєнє тэр хол явна л гэж энэ олон амьтныг тэгш эрхтэй уралдуулдаг юм болов уу даа. Ядаж байхад манай Пvнег Энэтхэгvvд нь єєрсдєє Eastern Oxford гээд нэрлэчихсэн. Тvvнд нь єнєєдvvл нь хошгорсон ч юм уу сургалтаа бусад хотуудынхтай харьцуулахад хамаагvй чанга дvгнэдэг системтэй. Хvмvvс IIT (Indian Institute of Technology) тєгсєєд Майкрософтод ажиллах гээд явж байхад би энд нэг муу коллежийн семестер тєгсєх шалгалтанд унахгvй 40 оноо авчих санаатай єдєр шєнєгvй номын санд ухнатаад л. За энэ чинь бичих гэж байсан юмнаасаа нэлээн халуураад явчихаж. Тулгат ахын бичиж байсанчлан єєрийгєє учирлан хамгаалж байгаа царай нь юм даа.
Бичлэгийнхээ гарчигийг тєсєєлєл гэж єгсєн нь ийм учиртай. “On the internet nobody knows you’re a dog” (Интернетэд хэн ч чамайг нохой гэдгийг чинь мэдэхгvй) гэж хоёр нохой хоорондоо ярьж байгаа зурагтай хєєрхєн комик байдаг юм байна билээ. Саяхан тохиолдсон явдалтайгаа уялдуулж vvнийг гэнэт санасан юм.
Манай нэг найз бий. Bike-г ёстой галзуу солиотой юм шиг унана. (Энэтхэгт ялангуяа манай Пvнед толгойтой болгон хоёр дугуйтай юм унадаг ухаантай. Євєл болдоггvй газар энэнээс сайн сонголт гэж юу байх вэ). Ард нь суугаад явахаар хамаг биений шар vс босчихоод шєрмєсєє таттал биеэ чангалдаг юм. Би уг нь єєрийгєє хулчгар гэж хэлэх дургvй л дээ. Гэхдээ хотын ид хєдєлгєєн дунд том том Truck-уудын дундуур гараа єргєхєд л хvрэхээр зайтай зєрж єнгєрєн салхи сийгтэл 70,80 милийн хурдтай сvлжээд явахад нь сундалдаж яваа бол хамаг хулхи буучихаад, биеэ хурааж чангалаад хэзээ ч vсэрч буухад бэлэн сууж байдаг юм. Саяхан нэг єдєр зайлшгvй тохиолдлоор дахиад ард нь суух хэрэг гардаг юм байна. За дахиад л ядартлаа биеэ чангалж стрессээ тайлтал давхих нь дээ гэж бодсоноо гэнэт нэг мэргэн санаа олж нvдний шилээ тайлж кармалаад ард нь суучихлаа. Тэгээд л мань хоёр ч замдаа гараад нисэж єгєв. Харин энэ удаад надад биеэ чангалах шаардлага ердєє гарсангvй. Байнга тvгшvvртэй байдаг єнєєх мэдрэмж ч байхгvй. Ард нь хамаг биеэ сул тавьчихаад дуу аялан шал єєр юм бодоод ч явж байх шиг. Учир юу гэвэл би -4 харааны шил зvvдэг. Шилээ авчихаар хэр баргийн хvний царай бvрэлзээд таньддаггvй юм чинь замаар зєрж байгаа машин тэргийг хэр холуур єнгєрч байгаа замын ховил нvх хаана юу байгааг олж харахгvй санаа амар явдаг юм байна л даа.
Хvн єєрийн бий болгосон тєсєєллийн ертєнцдєє л тvгжигдэж амьдардаг бололтой. Дээхнэ нэг юунаас ч билээ хєлдєєгчинд орж тvгжигдчихээд єнєєх нь ажиллахгvй дотроо +18 градустай байгаад байхад осгож vхэх нь гэж айсаар байгаад хєлдчихсєн хvний тухай уншаад гайхаж билээ. Ус 0 градуст хєлддєг байхад хvн +18-д хєлдєєд байхдаа яах вэ дээ. Яг vvнтэй адилхан би найзынхаа ард нь суухдаа мєрєн дээгvvр нь урдах замаа хараад л саад ойртохоор юу юугvй мєргєх нь гэж айгаад хамаг биеэ чангалаад явдаг юм шиг байна. Нvдний шилгvй болохоор урдаас юу ирж мєргєх гэж байгаа юун дээгvvр харайж, хэдэн милийн хурдтай яваагаа мэдэхгvй санаа амар суудаг бололтой. За тэгээд иймэрхvv нарийн сэтгэлзvйн онцлогуудыг хvмvvс аль хэзээний судлаа байлгvй дээ.
Гол миний бичих гэсэн санаа тvрvvний нохойны хэлсэн vгтэй ойролцоо. Ганбаатарын єнєє бичлэг дээр хvмvvс нэгнийгээ гомдоочилгvйхэн шиг яаж бvгдийг нь шилдэг аравт багтаачих вэ гэж vзэж тарж байна. Гэтэл энэ дундаас яг нэгнийгээ таньдаг, царайг нь харж хоолойг нь сонссон хэчнээн хvн байдаг бол? Миний хувьд лав алслагдсан газар байдаг болоод тэр vv С.Дєлмандахаас бусдынх нь нэрийг ч ємнє нь сонсож байгаагvй дэг. Тийм байж яагаад би єнєєдєр 10 хvний нэр бичих гэж бараг хорин минут бодох болов? Энэ хvмvvсийн нэрийг бичсэнгvй гээд уг нь хэн нь ч намайг ирээд цохиод авахгvй байх. Хэн нь ч минийхийг доор орууллаа гээд гомдол нэхэж хошуугаа унжуулахгvй. Би эдний хэнийг нь ч танихгvй. Тэд ч намайг танихгvй. Магадгvй миний бичсэн хvмvvсийн нэрний цаана єнєє хоёр нохойны нэг нь байхыг ч vгvйсгэхийн аргагvй. Энэ хvмvvсийн бичсэн бичлэг, аливаа зvйлсд хандах хандлагаас нь л тэднийг дvгнэж дvрсэлж тєсєєлєн бодож “танил бус танилууд” болсон болохоор за байз нєгєє хэнийг хэдэд оруулчихвал дээр бол, тэрнийг бас бичихгvй бол болохгvй юм сан гээд л ойр дотныхноо хуриман дээрээ урьж байгаа амьтан шиг шаналсан бололтой. Ингээд бодохоор хvн зєвхєн тєсєєллєєрєє л амьдардаг юм шиг. Кибер ертєнц гэдэг хvмvvний тэр тєсєєлєл дээр л дєрєєлж гарч ирсэн биз. Тэртэй тэргvй хvн тєрєлхтєн диод транзистрынхаа дотуур гvйж байгаа электроныг одоо болтол олж хараагvй мєртлєє тєсєєлєн бодсоныхоо хvчинд л тvvгээрээ компьютер интернет гээд єчнєєн юм хийчихлээ шvv дээ.
Блог портал эд нар гээд нэгдсэн сvлжээ хийе гээд л хvмvvс санаа гаргаад байна билээ. Зарим нь ч тvрvvчээсээ хийж эхэлсэн байх. Нэгэн шинэ биш санаа гэвэл энэ Ганбаатрын сэдсэн зvйлийг боловсронгуй болгоод хvмvvс нэгнийхээ тєлєє саналаа єгдєг, нэгнийхээ бичлэгийг дvгнэдэг, уралдаан байдлаар хамгийн олон уншигчтайг нь шалгаруулдаг нэг тиймэрхvv тогтолцоо бvрдvvлээд єгвєл их зvгээр юм шиг. Одоо байгаа ганц нэг тоолуур, рэйтингvvд нь монголчуудын хувьд учир дутагдалтай, угаасаа монгол хvний блогийг гадаад хvн уншина гэж байхгvй монгол блог уншигчид нь цєєхєн зэргээс бидний хэдэн партизан маягийн нєхдvvд л энэ муу гvvглийг царайчилж жаахан хост авч байна.
Зоригт монгол сайтуудыг нэг бол хэт албаны, нэг бол хэт зугаа цэнгэл хєєсєн гэх зэргээр нэлээн шvvмжилсэн байсан. Дунд зэргийн мань мэтэд таарсан нэг юм уг нь хэрэгтэй л байгаа юм. Єєрсдєє портал ажиллуулна гэхээр цаг зав, мєнгє тєгрєгнєєс авахуулаад асуудал их. Байгаа хэд рvv нь орно гэхээр чат форум хоёр дээр нь арван жилийн хvvхдvvд хэрvvл хийгээд vг хэлний баялаг муутай мань мэтийг барьж идчих гээд. За тэгээд зовлон тоочоод шvvмжлээд байвал ямар дуусах биш дээ. Харин хийж бvтээж байгаа нэгнээ л дэмжихийг бодьё. Иймэрхvv зvйл хийж байгаа хvн байвал хуруу нэмэх чадалгvй ч хошуу нэмж дэмжинэ шvv. Бусад нь ч гэсэн цугтаа дэмжээрэй.
Єє нээрээ мартсанаас С.Дєлмандахаас єєр бас нэг блогчин таних юм байна. Шинээ ах маань саяхан блог нээсэн байсан. Эхний бичлэг нь тун дажгvй санагдсан. Та уншаад vзээрэй. Их аятайхан зvйрлэл байна билээ.
Юу гэвэл сvvлийн нэлээн хэд хоног юун блогтой манатай шалгалт шvvлэг гэж єглєє нар мандахаас ємнє номын санд орж шєнє жаргасан хойно нь унтах гэж л харьдаг болсон болохоор 10-аад хоног шалгаагvй мэйлээ єнєєдєр шалгаж хvмvvст амьд гэдгээ мэдэгдэх шив. Хvний потенциаль гэхээсээ илvv хєдєлмєрийг нь шалгаж махыг нь идэж байж дvгнэдэг энэ Энэтхэг сургалтын системийг даанч яалтай. Программын шалгалт нь хvртэл бичсэн программаас нь онолынх нь асуултын оноо єндєр байх жишээтэй. Хэн сайн хєдєлмєрлєнє тэр хол явна л гэж энэ олон амьтныг тэгш эрхтэй уралдуулдаг юм болов уу даа. Ядаж байхад манай Пvнег Энэтхэгvvд нь єєрсдєє Eastern Oxford гээд нэрлэчихсэн. Тvvнд нь єнєєдvvл нь хошгорсон ч юм уу сургалтаа бусад хотуудынхтай харьцуулахад хамаагvй чанга дvгнэдэг системтэй. Хvмvvс IIT (Indian Institute of Technology) тєгсєєд Майкрософтод ажиллах гээд явж байхад би энд нэг муу коллежийн семестер тєгсєх шалгалтанд унахгvй 40 оноо авчих санаатай єдєр шєнєгvй номын санд ухнатаад л. За энэ чинь бичих гэж байсан юмнаасаа нэлээн халуураад явчихаж. Тулгат ахын бичиж байсанчлан єєрийгєє учирлан хамгаалж байгаа царай нь юм даа.
Бичлэгийнхээ гарчигийг тєсєєлєл гэж єгсєн нь ийм учиртай. “On the internet nobody knows you’re a dog” (Интернетэд хэн ч чамайг нохой гэдгийг чинь мэдэхгvй) гэж хоёр нохой хоорондоо ярьж байгаа зурагтай хєєрхєн комик байдаг юм байна билээ. Саяхан тохиолдсон явдалтайгаа уялдуулж vvнийг гэнэт санасан юм.
Манай нэг найз бий. Bike-г ёстой галзуу солиотой юм шиг унана. (Энэтхэгт ялангуяа манай Пvнед толгойтой болгон хоёр дугуйтай юм унадаг ухаантай. Євєл болдоггvй газар энэнээс сайн сонголт гэж юу байх вэ). Ард нь суугаад явахаар хамаг биений шар vс босчихоод шєрмєсєє таттал биеэ чангалдаг юм. Би уг нь єєрийгєє хулчгар гэж хэлэх дургvй л дээ. Гэхдээ хотын ид хєдєлгєєн дунд том том Truck-уудын дундуур гараа єргєхєд л хvрэхээр зайтай зєрж єнгєрєн салхи сийгтэл 70,80 милийн хурдтай сvлжээд явахад нь сундалдаж яваа бол хамаг хулхи буучихаад, биеэ хурааж чангалаад хэзээ ч vсэрч буухад бэлэн сууж байдаг юм. Саяхан нэг єдєр зайлшгvй тохиолдлоор дахиад ард нь суух хэрэг гардаг юм байна. За дахиад л ядартлаа биеэ чангалж стрессээ тайлтал давхих нь дээ гэж бодсоноо гэнэт нэг мэргэн санаа олж нvдний шилээ тайлж кармалаад ард нь суучихлаа. Тэгээд л мань хоёр ч замдаа гараад нисэж єгєв. Харин энэ удаад надад биеэ чангалах шаардлага ердєє гарсангvй. Байнга тvгшvvртэй байдаг єнєєх мэдрэмж ч байхгvй. Ард нь хамаг биеэ сул тавьчихаад дуу аялан шал єєр юм бодоод ч явж байх шиг. Учир юу гэвэл би -4 харааны шил зvvдэг. Шилээ авчихаар хэр баргийн хvний царай бvрэлзээд таньддаггvй юм чинь замаар зєрж байгаа машин тэргийг хэр холуур єнгєрч байгаа замын ховил нvх хаана юу байгааг олж харахгvй санаа амар явдаг юм байна л даа.
Хvн єєрийн бий болгосон тєсєєллийн ертєнцдєє л тvгжигдэж амьдардаг бололтой. Дээхнэ нэг юунаас ч билээ хєлдєєгчинд орж тvгжигдчихээд єнєєх нь ажиллахгvй дотроо +18 градустай байгаад байхад осгож vхэх нь гэж айсаар байгаад хєлдчихсєн хvний тухай уншаад гайхаж билээ. Ус 0 градуст хєлддєг байхад хvн +18-д хєлдєєд байхдаа яах вэ дээ. Яг vvнтэй адилхан би найзынхаа ард нь суухдаа мєрєн дээгvvр нь урдах замаа хараад л саад ойртохоор юу юугvй мєргєх нь гэж айгаад хамаг биеэ чангалаад явдаг юм шиг байна. Нvдний шилгvй болохоор урдаас юу ирж мєргєх гэж байгаа юун дээгvvр харайж, хэдэн милийн хурдтай яваагаа мэдэхгvй санаа амар суудаг бололтой. За тэгээд иймэрхvv нарийн сэтгэлзvйн онцлогуудыг хvмvvс аль хэзээний судлаа байлгvй дээ.
Гол миний бичих гэсэн санаа тvрvvний нохойны хэлсэн vгтэй ойролцоо. Ганбаатарын єнєє бичлэг дээр хvмvvс нэгнийгээ гомдоочилгvйхэн шиг яаж бvгдийг нь шилдэг аравт багтаачих вэ гэж vзэж тарж байна. Гэтэл энэ дундаас яг нэгнийгээ таньдаг, царайг нь харж хоолойг нь сонссон хэчнээн хvн байдаг бол? Миний хувьд лав алслагдсан газар байдаг болоод тэр vv С.Дєлмандахаас бусдынх нь нэрийг ч ємнє нь сонсож байгаагvй дэг. Тийм байж яагаад би єнєєдєр 10 хvний нэр бичих гэж бараг хорин минут бодох болов? Энэ хvмvvсийн нэрийг бичсэнгvй гээд уг нь хэн нь ч намайг ирээд цохиод авахгvй байх. Хэн нь ч минийхийг доор орууллаа гээд гомдол нэхэж хошуугаа унжуулахгvй. Би эдний хэнийг нь ч танихгvй. Тэд ч намайг танихгvй. Магадгvй миний бичсэн хvмvvсийн нэрний цаана єнєє хоёр нохойны нэг нь байхыг ч vгvйсгэхийн аргагvй. Энэ хvмvvсийн бичсэн бичлэг, аливаа зvйлсд хандах хандлагаас нь л тэднийг дvгнэж дvрсэлж тєсєєлєн бодож “танил бус танилууд” болсон болохоор за байз нєгєє хэнийг хэдэд оруулчихвал дээр бол, тэрнийг бас бичихгvй бол болохгvй юм сан гээд л ойр дотныхноо хуриман дээрээ урьж байгаа амьтан шиг шаналсан бололтой. Ингээд бодохоор хvн зєвхєн тєсєєллєєрєє л амьдардаг юм шиг. Кибер ертєнц гэдэг хvмvvний тэр тєсєєлєл дээр л дєрєєлж гарч ирсэн биз. Тэртэй тэргvй хvн тєрєлхтєн диод транзистрынхаа дотуур гvйж байгаа электроныг одоо болтол олж хараагvй мєртлєє тєсєєлєн бодсоныхоо хvчинд л тvvгээрээ компьютер интернет гээд єчнєєн юм хийчихлээ шvv дээ.
Блог портал эд нар гээд нэгдсэн сvлжээ хийе гээд л хvмvvс санаа гаргаад байна билээ. Зарим нь ч тvрvvчээсээ хийж эхэлсэн байх. Нэгэн шинэ биш санаа гэвэл энэ Ганбаатрын сэдсэн зvйлийг боловсронгуй болгоод хvмvvс нэгнийхээ тєлєє саналаа єгдєг, нэгнийхээ бичлэгийг дvгнэдэг, уралдаан байдлаар хамгийн олон уншигчтайг нь шалгаруулдаг нэг тиймэрхvv тогтолцоо бvрдvvлээд єгвєл их зvгээр юм шиг. Одоо байгаа ганц нэг тоолуур, рэйтингvvд нь монголчуудын хувьд учир дутагдалтай, угаасаа монгол хvний блогийг гадаад хvн уншина гэж байхгvй монгол блог уншигчид нь цєєхєн зэргээс бидний хэдэн партизан маягийн нєхдvvд л энэ муу гvvглийг царайчилж жаахан хост авч байна.
Зоригт монгол сайтуудыг нэг бол хэт албаны, нэг бол хэт зугаа цэнгэл хєєсєн гэх зэргээр нэлээн шvvмжилсэн байсан. Дунд зэргийн мань мэтэд таарсан нэг юм уг нь хэрэгтэй л байгаа юм. Єєрсдєє портал ажиллуулна гэхээр цаг зав, мєнгє тєгрєгнєєс авахуулаад асуудал их. Байгаа хэд рvv нь орно гэхээр чат форум хоёр дээр нь арван жилийн хvvхдvvд хэрvvл хийгээд vг хэлний баялаг муутай мань мэтийг барьж идчих гээд. За тэгээд зовлон тоочоод шvvмжлээд байвал ямар дуусах биш дээ. Харин хийж бvтээж байгаа нэгнээ л дэмжихийг бодьё. Иймэрхvv зvйл хийж байгаа хvн байвал хуруу нэмэх чадалгvй ч хошуу нэмж дэмжинэ шvv. Бусад нь ч гэсэн цугтаа дэмжээрэй.
Єє нээрээ мартсанаас С.Дєлмандахаас єєр бас нэг блогчин таних юм байна. Шинээ ах маань саяхан блог нээсэн байсан. Эхний бичлэг нь тун дажгvй санагдсан. Та уншаад vзээрэй. Их аятайхан зvйрлэл байна билээ.
Monday, November 13, 2006
Єнгєрсєн долоо хоног
Сvvлийн vед блогуудыг ажаад байхад блог болгон эзнээ илтгэсэн єєрийн гэсэн хэв шинжтэй байх юм. Мэдээж хэрэг загвар дизайн єєр байх нь ойлгомжтой л доо. Утга агуулга, бичиж байгаа сэдвийн хамрах хvрээ, бичлэгийн хэлбэр гэх мэт бvгд эздээ ямаршуу хvн бэ гэдгийг харуулах ажээ. Дєлгєєн, Наранбаяр хоёр харин vvнийг их гоёоор хот айлтай зvйрлэсэн байна билээ. Нээрээ л єєрсдийн давтагдашгvй хэв шинжийг агуулсан хvн бvрт олдож буй эрх чєлєє нь болохоор арга ч vгvй биз. Хот айлаар бол ч миний блог нэг vхэр малынхаа баасыг цэвэрлэж шинэчилдэггvй орсон гарсан гийчдэд аяга амт муутай цай амсуулмар аядаад явуулдаг нэг тиймэрхvv л айл болж байгаа шинжтэй. Янз бvрийн сатаарах юмс ихтэй, дээрээс нь байнгын интернет холболт байхгvй гэх мэтээр єєрийгєє жаахан худлаа ємєєрєхєєс. Нэг хэсэг блогийнхоо хажуу бєєрєнд блогчидийн холбоос хаягийг хийж тавьсан боловч тэр нь долоо хоног болгон шинэчилж байхгvй бол шинэ блогчидийг гомдоочих гээд байгаа юм шиг санагдаад эхийг нь эцээж тугалыг нь тураахгvйн vvднээс бvгдийг нь аваад хаячихлаа. Тэртэй тэргvй ихэнх уншигч олонтой блогууд энэ талаар хангаттай мэдээлж байгаа байх гэж найдаад гэх vv дээ.
За энэ чинь би юу бичих гэж байгаад хадуурчихлаа гэхээр аан тийм єєрийн гэсэн хэв шинжтэй блог гэдэгт миний бичиж байгаа стиль сvvлийн vед єєрт нэг л таалагдахаа байчихаад хvмvvст шинэ соргог юм єгєхгvй байгаа юм шиг санагдаад жаахан стил жанраа єєрчилж vзье гэж бодлоо л доо. Бичсэн зvйлсээ уншихаар Р.Чойномын
Дундуур шингэнтэй лонх
Булгиж хэлбэлзэх дуртай.
Дутуу эрдэмтэй хvн
Бусдыг дvгнэх дуртай гэсэн 4 мєр санаанд ороод байх юм. Учиргvй л хvн амьтан шvvмжлэхээс биш єєрєє шинэ соргог хийсэн юм алга байна гэж дvгнэлээ. Гэхдээ ихэнх нь миний хэдэн жилийн ємнє бичиж байсан зvйлс болохоор тэр vед ингэж бодож байж дээ хэмээн дахиад єєрийгєє уучлахаас. Харин одоо єнгєрсєн долоо хоногоо тоймловол:
Найзынхаа тєрсєн єдрєєр бєєнєєрєє явж “Departed” гэдэг Холливудын кино (Миний таамаглаж байгаагаар шинэ гарсан кино байх) vзлээ. Ямар нэгэн гvн гvнзгий утга санаа байхгvй, олон юм бодож шаналах хэрэггvй зvгээр л 3 цаг сэтгэл догдлуулсан акшн. Леонардо Ди Каприо, Матт Даймон, Алек Болдвин гэх мэт гол дvрийн 7 жvжигчин нь лав нэлээдгvй алдартай жvжигчид байна лээ. Би бусдынх нь даанч нэрийг нь мэдэхгvй юм. Хэн нь жинхэнэ цагдаа, хэн нь жинхэнэ криминал болохыг ялга гэсэн слогантай гангстер цагдаа нарын тэмцлийн харуулсан энэ киног би бол лайтай л гэж дvгнэнэ. Францис Костелло хэмээх насаараа мафийн толгойлогч хийсэн євгєн жоохон хvvгийн эцэг эхийг нь алж єєр дээрээ єсгєж байгаагаар кино эхэлнэ. Єсгєсєн хvv нь болох Матт Даймон цагдаагийн сургууль тєгсєж цагдаа болоод Костеллогийн нууц мэдээлэгчээр ажиллах ёстой. Харин гангстер гэр бvлд єссєн ч цагдаа болох чин хvсэлтэй Леонардо Ди Каприог цагдаа нар удам судраар нь доромжлон vнэхээр цагдаа эсэхийг нь шалгах гэж Костеллогийн мафид шургалуулна. Энэ хоёрын хэн нь илvv авхаалжтай хэн нь илvv муу санаатайгаас шалтгаалж киноны тєгсгєл шийдэгдэнэ. Кино эхлэхэд Францис Костелло (жvжигчнийх нь нэрийг даанч санадаггvй) “Би амьдарч буй нийгмийнхээ бvтээгдэхvvн нь биш, харин амьдарч буй нийгмээ єєрийнхєє бvтээгдэхvvн болгомоор байна” гэсэн утгатай vг хэлдэг нь надад хамгийн их таалагдсан. За тэгээд vлдсэнийг нь та єєрєє vзнэ биз.
Харри Франкфурт гэдэг хvний On Bullshit гэдэг номыг авч уншлаа. Чин vнэнийг хэлэхэд юу ч ойлгосонгvй. Нэрнээсээ авахуулаад л доторх нь хvртэл надад єєрєє Bullshit санагдчихлаа. Миний ойлгосноор манай нийгмийн деморализац бидэнд дэндvv их Bullshit бий болгож байна л гэсэн утгатай юм болов уу даа. Зохиогч нь Принстон Их Сургуулийн философийн багш, номондоо баахан энд тэндхийн хvмvvсийн бичсэн юмийг иш татаж шvvмжлээд ядаж байхад тэдгээр иш татсан бvтээлvvдийг нь мэдэхгvй болохоор бvр сонирхолгvй санагдчихлаа. Дахиж л бэстсэллэр гэдэг vгэнд хууртахаа болъё. Надаас арай ухаантай хvмvvс л авч уншиж ойлгодог юм шиг байна.
1994 онд С,С++, ассемблер дээр бичигдсэн Дос дээр ажилладаг нэг мундаг тоглоом оллоо. Би уг нь РС тоглоод байдаггvй л дээ. Бvр хийх юмгvй vедээ л жижиг сажиг ганц нэг тоглоом харна уу гэхээс. Тэгтэл энэ тоглоомонд бvр орчих нь ээ. Хоёр єдєр хоёр шєнє суугаад сvvлдээ ядаргаанд орох нь гэж айгаад болилоо. Гvрэн дамнасан аварга авиа компаниудын єрсєлдєєний тухай тоглоом юм. Чи нэг компаний CEO-р очиж єєрийнхєє бааз хотыг сонгон тухайн тивдээ нислэг vйлдэж эхэлнэ. Хийж буй нислэгvvдээ амжилттай болгохын тулд долоо хоногийн хэдэн єдєр ямар онгоцоор ямар vнэтэй хийх вэ зэргийг бодох ёстой. Yйл ажиллагаа чинь жигдрээд эхэлвэл шинэ хотууд руу нислэг хийхээр хэлэлцээр хийх болно. Єєрийнхєє ямар ажилтныг аль хот руу хэлэлцээрт явуулах, єрсєлдєгч компанийхаа нутаг дэвсгэр лvv ороход ямар менежментээр ажиллаж байж ашиг олох, шинээр гарсан технологийг яаж хурдан ашиглах уу, энд тэнд болж байгаа улс тєрийн байдал event-vvдийг хэрхэн єєртєє ашигтайгаар эргvvлэх vv, гэнэтийн аюулаас яаж хамгаалж онгоцнуудаа шинэчилж байх уу, нислэгтэй холбоотой аялал жуулчлал гэх мэтийн ямар бизнесийг давхар хєгжvvлж болох уу гэх зэргээр яг л дотор нь байгаа сэтгэгдэл тєртєл хvнийг улайруулдаг тоглоом байна. Би ингэж байгаа юм чинь бизнес хийдэг менежментийн хvмvvс бол энэнээс болж амьдралаа хаяж ч магадгvй санагдлаа. Дараа сул сервер олдвол татаж авахаар тавинаа. Гадуур нэг их байхгvй байх тэгээд ч хэмжээ багатай юм чинь. Харин зураглалыг нь та хараад 1994 он шvv дээ л гэж бодоорой.
Энэ долоо хоногийн хамгийн том vйл явдал гэвэл аав маань олон улсын хуралд суухаар Дэлид ирж байгаа явдал. Аавтайгаа уулзах гэж Дэли явах билет хайгаад цаг нь тулсан гээд олддоггvй бажга авлаа шvv. Элдэв бусын юм болж байж арай гэж нэг юм sleeper ангиллын вагоны билет л бараг хоёр нугарсан vнээр оллоо. Уг нь манай общая вагон л доо. Даанч сууж байгаа хvмvvс вагоных нь заваан хоёр л хэцvv. Гэхдээ аялал хvнд хэцvv тусмаа надад хєгжилтэй дурсамж ихтэй юм шиг санагдаад байдаг юм. Ямар ч байсан удаан уулзаагvй аавдаа vнсvvлэхийн тєлєє бол 30-аад цаг алгаа ташиж мєнгє нэхдэг манингууд, нvд рvv чичилж байгаад цайгаа зардаг наймаачидтай цуг явах бол энгийн л асуудал байна. Энэ удаагийн аялалаар харин нэгмєсєн дэлхийн долоон гайхамгшийн нэг Таж Махал vзэж нvдээ баясгаад далай ламын суудаг Дарамсала орж мєргєж сэтгэлээ ариусгачихаад ирнэ дээ. Нийт бараг 5000 км тэнэж ирээд явсан газрынхаа сонингоос бєєн бєєнєєр нь тантай хуваалцах болноо.
За энэ чинь би юу бичих гэж байгаад хадуурчихлаа гэхээр аан тийм єєрийн гэсэн хэв шинжтэй блог гэдэгт миний бичиж байгаа стиль сvvлийн vед єєрт нэг л таалагдахаа байчихаад хvмvvст шинэ соргог юм єгєхгvй байгаа юм шиг санагдаад жаахан стил жанраа єєрчилж vзье гэж бодлоо л доо. Бичсэн зvйлсээ уншихаар Р.Чойномын
Дундуур шингэнтэй лонх
Булгиж хэлбэлзэх дуртай.
Дутуу эрдэмтэй хvн
Бусдыг дvгнэх дуртай гэсэн 4 мєр санаанд ороод байх юм. Учиргvй л хvн амьтан шvvмжлэхээс биш єєрєє шинэ соргог хийсэн юм алга байна гэж дvгнэлээ. Гэхдээ ихэнх нь миний хэдэн жилийн ємнє бичиж байсан зvйлс болохоор тэр vед ингэж бодож байж дээ хэмээн дахиад єєрийгєє уучлахаас. Харин одоо єнгєрсєн долоо хоногоо тоймловол:
Найзынхаа тєрсєн єдрєєр бєєнєєрєє явж “Departed” гэдэг Холливудын кино (Миний таамаглаж байгаагаар шинэ гарсан кино байх) vзлээ. Ямар нэгэн гvн гvнзгий утга санаа байхгvй, олон юм бодож шаналах хэрэггvй зvгээр л 3 цаг сэтгэл догдлуулсан акшн. Леонардо Ди Каприо, Матт Даймон, Алек Болдвин гэх мэт гол дvрийн 7 жvжигчин нь лав нэлээдгvй алдартай жvжигчид байна лээ. Би бусдынх нь даанч нэрийг нь мэдэхгvй юм. Хэн нь жинхэнэ цагдаа, хэн нь жинхэнэ криминал болохыг ялга гэсэн слогантай гангстер цагдаа нарын тэмцлийн харуулсан энэ киног би бол лайтай л гэж дvгнэнэ. Францис Костелло хэмээх насаараа мафийн толгойлогч хийсэн євгєн жоохон хvvгийн эцэг эхийг нь алж єєр дээрээ єсгєж байгаагаар кино эхэлнэ. Єсгєсєн хvv нь болох Матт Даймон цагдаагийн сургууль тєгсєж цагдаа болоод Костеллогийн нууц мэдээлэгчээр ажиллах ёстой. Харин гангстер гэр бvлд єссєн ч цагдаа болох чин хvсэлтэй Леонардо Ди Каприог цагдаа нар удам судраар нь доромжлон vнэхээр цагдаа эсэхийг нь шалгах гэж Костеллогийн мафид шургалуулна. Энэ хоёрын хэн нь илvv авхаалжтай хэн нь илvv муу санаатайгаас шалтгаалж киноны тєгсгєл шийдэгдэнэ. Кино эхлэхэд Францис Костелло (жvжигчнийх нь нэрийг даанч санадаггvй) “Би амьдарч буй нийгмийнхээ бvтээгдэхvvн нь биш, харин амьдарч буй нийгмээ єєрийнхєє бvтээгдэхvvн болгомоор байна” гэсэн утгатай vг хэлдэг нь надад хамгийн их таалагдсан. За тэгээд vлдсэнийг нь та єєрєє vзнэ биз.
Харри Франкфурт гэдэг хvний On Bullshit гэдэг номыг авч уншлаа. Чин vнэнийг хэлэхэд юу ч ойлгосонгvй. Нэрнээсээ авахуулаад л доторх нь хvртэл надад єєрєє Bullshit санагдчихлаа. Миний ойлгосноор манай нийгмийн деморализац бидэнд дэндvv их Bullshit бий болгож байна л гэсэн утгатай юм болов уу даа. Зохиогч нь Принстон Их Сургуулийн философийн багш, номондоо баахан энд тэндхийн хvмvvсийн бичсэн юмийг иш татаж шvvмжлээд ядаж байхад тэдгээр иш татсан бvтээлvvдийг нь мэдэхгvй болохоор бvр сонирхолгvй санагдчихлаа. Дахиж л бэстсэллэр гэдэг vгэнд хууртахаа болъё. Надаас арай ухаантай хvмvvс л авч уншиж ойлгодог юм шиг байна.
1994 онд С,С++, ассемблер дээр бичигдсэн Дос дээр ажилладаг нэг мундаг тоглоом оллоо. Би уг нь РС тоглоод байдаггvй л дээ. Бvр хийх юмгvй vедээ л жижиг сажиг ганц нэг тоглоом харна уу гэхээс. Тэгтэл энэ тоглоомонд бvр орчих нь ээ. Хоёр єдєр хоёр шєнє суугаад сvvлдээ ядаргаанд орох нь гэж айгаад болилоо. Гvрэн дамнасан аварга авиа компаниудын єрсєлдєєний тухай тоглоом юм. Чи нэг компаний CEO-р очиж єєрийнхєє бааз хотыг сонгон тухайн тивдээ нислэг vйлдэж эхэлнэ. Хийж буй нислэгvvдээ амжилттай болгохын тулд долоо хоногийн хэдэн єдєр ямар онгоцоор ямар vнэтэй хийх вэ зэргийг бодох ёстой. Yйл ажиллагаа чинь жигдрээд эхэлвэл шинэ хотууд руу нислэг хийхээр хэлэлцээр хийх болно. Єєрийнхєє ямар ажилтныг аль хот руу хэлэлцээрт явуулах, єрсєлдєгч компанийхаа нутаг дэвсгэр лvv ороход ямар менежментээр ажиллаж байж ашиг олох, шинээр гарсан технологийг яаж хурдан ашиглах уу, энд тэнд болж байгаа улс тєрийн байдал event-vvдийг хэрхэн єєртєє ашигтайгаар эргvvлэх vv, гэнэтийн аюулаас яаж хамгаалж онгоцнуудаа шинэчилж байх уу, нислэгтэй холбоотой аялал жуулчлал гэх мэтийн ямар бизнесийг давхар хєгжvvлж болох уу гэх зэргээр яг л дотор нь байгаа сэтгэгдэл тєртєл хvнийг улайруулдаг тоглоом байна. Би ингэж байгаа юм чинь бизнес хийдэг менежментийн хvмvvс бол энэнээс болж амьдралаа хаяж ч магадгvй санагдлаа. Дараа сул сервер олдвол татаж авахаар тавинаа. Гадуур нэг их байхгvй байх тэгээд ч хэмжээ багатай юм чинь. Харин зураглалыг нь та хараад 1994 он шvv дээ л гэж бодоорой.
Энэ долоо хоногийн хамгийн том vйл явдал гэвэл аав маань олон улсын хуралд суухаар Дэлид ирж байгаа явдал. Аавтайгаа уулзах гэж Дэли явах билет хайгаад цаг нь тулсан гээд олддоггvй бажга авлаа шvv. Элдэв бусын юм болж байж арай гэж нэг юм sleeper ангиллын вагоны билет л бараг хоёр нугарсан vнээр оллоо. Уг нь манай общая вагон л доо. Даанч сууж байгаа хvмvvс вагоных нь заваан хоёр л хэцvv. Гэхдээ аялал хvнд хэцvv тусмаа надад хєгжилтэй дурсамж ихтэй юм шиг санагдаад байдаг юм. Ямар ч байсан удаан уулзаагvй аавдаа vнсvvлэхийн тєлєє бол 30-аад цаг алгаа ташиж мєнгє нэхдэг манингууд, нvд рvv чичилж байгаад цайгаа зардаг наймаачидтай цуг явах бол энгийн л асуудал байна. Энэ удаагийн аялалаар харин нэгмєсєн дэлхийн долоон гайхамгшийн нэг Таж Махал vзэж нvдээ баясгаад далай ламын суудаг Дарамсала орж мєргєж сэтгэлээ ариусгачихаад ирнэ дээ. Нийт бараг 5000 км тэнэж ирээд явсан газрынхаа сонингоос бєєн бєєнєєр нь тантай хуваалцах болноо.
Wednesday, October 04, 2006
Замд бодсон бодлоос
Сvvлийн хэд хоног хувийн ажлаар хотоос гадуур баахан явах хэрэг гараад блогтой vнэндээ ноцолдож амжсангvй. Pune-Mumbai-Hyderebad-Pune гэсэн маршрутаар 2000 гаран км дэмийрч явахдаа юу эсийг бодох вэ. Тэр бодлуудаасаа та бvхэнтэй хуваалцахыг хvссэн юм.
Non-AC class хагас унтлагын автобусанд суудал нь хvрэлцээгvй учир шалаар нэг зулсан энэтхэгvvдийг хараад єєрийн эрхгvй єрєвдєж билээ. Эхэндээ ч тэдний хєлс шивэрнийх нь vнэрт дасах гэж арай л хамраа даралгvй явж байсан бол сvvлдээ бараг єєрєє нєгєєдvvлтэйгээ адилхан vнэртэй болчихсон арай л толгойгоо нийлvvлж унтаагvй дэг. Зарим нь жоохон хvvхдээ гэдсэн дээрээ тавиад єєрєє хагас суугаа байдалтай унтаж байхад зарим нь суудал авсан мань мэтийн хєлийг дэрлээд унтах гэж vзнэ. Эхэндээ ч тэр нь тээртэй санагдаж байсан боловч яваандаа ажрахаа байгаад толгой дээгvvр нь алхан бууж суугаад сvvлдээ бvр ууж явсан уснаасаа хvртэл хааяа нэг илvvчлэх болов. Тэр vед л энэ шороон тvмэн амьтан ингэж яваагийн буруу нь хэнд байдаг бол гэж бодож байлаа. Харин Энэтхэгvvд єєрсдийгєє хєгжиж буй орон гэдэг ангилалд яваагийнхаа гол бурууг энэ хєлс хир vнэртvvлсэн хэдэн живаа эгэл борчууд руугаа чихэж байдаг. Улс нь хангалттай орлого оловч хvн амынх нь тоонд хуваагаад vзэхээр яагаад ч хєгжингvй орон гэсэн шатанд орох боломжгvй болчихдог учир энэ хэдэн сая ажилгvй, боловсролгvй, залхуу массаа цєєлєх гэж янз бvрийн арга сэдэж толгойгоо гашилгаж байдаг гэсэн. Манай нэг найз ядуусын хороололд архины дэлгvvрvvдэд нь зєвхєн засгийн газраас зєвшєєрєгдсєн vргvй болгох бодис бvхий архи зардаг гэж ярьж байсан. Тэгэхээр энд хvн нь илvvдээд тэр нь хєгжлийг нь саатуулагч гол хvчин зvйл болдог бололтой.
Энд хэдэн сар болчихоод Улаанбаатрынхаа тоост гудамжаар утаат агаарыг нь цээж дvvрэн амьсгалан сэтгэл тэнvvн алхаж явахад хотын гудамжин дахь хvмvvс нь хаачсан юм бол гэж бодогддог сон. Хаашаа л харна уу хvнэн далай урсаж байдаг энэ газар би дасчихсан бололтой.
Харин бємбєрцєгийн нєгєє талд буюу миний эх оронд байдал эсрэгээрээ хvн нь цєєдєєд байдаг юм шиг. Бид ердєє 2.5хан сая (би яг нарийн хэлж мэдэхгvй ч багцаагаар нэг иймэрхvv л байх). Тэгээд аль єнгєтэй єєдтэй, эх орныхоо ирээдvйг авч явах ёстой залуучуудынх нь ихэнх нь гадаадад. Нэг их муу зvйл биш боловч эргэж ирэхгvй бол яах вэ гэдэг нэг зовлон байгаа. Нутагтаа vлдсэн хэд нь нэгнийгээ архичин, худалч, хулгайчаар нь дуудан гуйлгачин болоод ч хамаагvй хилийн дээс алхаадахвал л диваажинд очих юм шиг санан байдгаа золиосонд тавин виз хєєцєлдєнє.
Тэртэй тэргvй хэдvvлэхнээ юм байж яах гэж тэгж нэгийгээ газар дор ортол муучлан улыг нь шагайж явдаг нь гайхмаар. Намайг Германд байхад тэндхийн Монголчууд нутгаас онгоц ирэх тоолонд нисэх рvv очиж шинэ хvмvvсийг хардаг гэж сонсогдож байсан. Шинээр ирсэн нэгийгээ тусалж дэмждэг юм болов уу гэж анхандаа хvvхэд зангаараа гэнэхэн боддог байж билээ. Харин сvvлд сонсохнээ нэлээд инээдтэй, ямаршуу охин, ямаршуу залуу шинээр ирж хэнийд байх нь уу, хэр мєнгєтэй юм шиг байна, юм мэдэхгvй бол танилцаад ашиглаад авъя гэсэн бодолтой очдог юм гэсэн. Баабарын бичиж байсан нvvдэлчин монголчуудын цусанд шингээстэй жалга довны vзлийнх нь орчин vежсэн хувилбар нь тэр байх.
Тэгээд юм л бол нутгархаж бvлгэрхэж талцан аль нэг талдаа ороогvйгээ бєєрєнхийгєєр нь дуудан нєгєє талынхнийгаа бол бvр vзэн ядна. Хэн нэгэн нь жаахан хамтарсан юм хийх гэж оролдохоор хамтрагч нь нэг бол хулхидна, vгvй бол гуравдагч этгээд єєртэй нь хамтарсангvй гэж хорссондоо тэднийг хуйвалдан идэгчдээр зарлана. Харин Энэтхэгт бол хэчнээн хvн нь илvvдэж засгийн газар нь аргагvйн эрхэнд янз бvрийн арга хэрэглэж борчуудыгаа нийгмийн байгууллынх нь хувьд устгахыг хичээдэг ч гэсэн манайхан шиг иймэрхvv зан тєрх гаргаж ингэж галзуурч байхыг би л хувьдаа жил гаран тогоон дотор нь чанагдахдаа хараагvй дэг. Тиймдээ ч эд ингэж хулгана шиг vрждэг биз.
Миний нэг хvндэлж явдаг хvн Япончуудыг Монголтой харьцуулж нэг иймэрхvv утгатай vг хэлж билээ. “Япончууд єчvvхэн жижиг газар нутагтай. Тэр газар нутгийнхаа хэмжээнд єчvvхнээр сэтгэж амьдардаг юм. Харин бид уудам тал шигээ уужуухан сэтгэж амьдрах хэрэгтэй” гэж. Би Японд очиж vзээгvй Япон хvнтэй ч цєєхєн уулзаж байсан болохоор vvнийг vнэн эсэхийг хэлж мэдэхгvй. Гэхдээ биднээс яагаад тэр уудам тал нутаг шиг маань уужуухан ухаан бодол гарахгvй, амьдарч байгаа жалгынхаа хэмжээнд сэтгэн, худгийн мэлхийн vлгэрээр бvхнийг тєсєєлєн боддог юм болоо.
Энэтхэг газрын хєрсєн доорхи эрдэс баялагаараа тун ядуухан орны тоонд ордог. Тиймээс энэ олон хvн єлсєж vхэхгvйн тулд арай єєр хоол хайх болсон нь оюуныхаа хєдєлмєрийг зарах. Одоогоор Энэтхэгийн экспортын нийт бvтээгдэхvvний 60 гаруй хувийг оюуны хєдєлмєр буюу программ хангамж эзэлдэг. Энэтхэгийн мянга мянган залуучууд гадны ихэвчлэн фирмvvдэд урилгаар очиж ажиллан барууны компаниудын оутсорсинг болох дуудлагын тєвvvд єдєрт хэдэн арваараа энд нэмэгдэж байдаг.
Би лав хувьдаа эцэг євгєд маань бидэнд яах гэж ийм элбэг баян газар нутаг vлдээвээ гэж хааяа харамсдаг. Тэртэй тэргvй бэлэн байгаа хоолыг яасхийгээд бvгдээрээ эвлэгхэн хуваагаад идчихээ бодохгvй чи их авлаа, би бага авлаа хэмээн хоорондоо хэмлэлдэж чи ч биш, би ч биш тэгвэл гуравдагч хэмээн гадныхнийг дуудаж ирvvлж байдаг бидний єчvvхэн бодол. Тэртэй тэргvй хоол бэлэн байгаа учир хэрхэн яаж хоол олохоо бодохгvй, харин яаж хуваахаа бодсоор бvхнээс хоцорч байдаг. Энэтхэг шиг юу ч vгvйгээс бvхнийг бvтээх потенциал бидэнд байхгvй гэж vv?
Hyderebad-аас Pune орох замд автобус тvр зогсож жирийн vед бол шагайж ч харахааргvй заваан гуанзанд хоол идэх боловоо. Бараг хориод цаг хэлэн дээрээ юм тавиагvй байсан амьтан тэр балиар завааныг нь ч тоосонгvй гамбиран дээрээ гvйх жоомыг авч шидчихээд сэжиглэхгvй бол яадаг ч vгvй юм гэнэ лээ хэмээн дотроо бодон амаа олохгvй чихэж гарав. Миний єєдєєс харан ядуухан боловч жаргалтай харагдах залуу хос хvvхдээ тэврээд нэг нухсан тємс маягийн юмаар хооллож байгаа харагдана. Нєхєр нь миний єєдєєс харж дулаахнаар инээмсэглээд хориод цаг автобусаар аялсан тэр гурвын сvvлийн хvнс байсан байлгvй нэг жоохон вандуй, шош ямар нэгэн юмтай холиод над руу сарвайж харагдана. Хэчнээн нэрэлхэж татгалзаад ч шалаад байх тул урмыг нь бодон тvvнээс нь хэд vмхлээ. Автобус vvрээр Pune-д ирэхэд шєнєжин миний євдгийг дэрлэж хоносон залуу гараараа над руу нэг даллачихаад нэг гартаа хvvхдээ тэврэн нєгєє гартаа том цvнх бариад авгайгаа дагуулан дуу аяланхан холдож билээ. Хэзээ бид энэ хосууд шиг ядуу ч гутрахгvй, байгаагаараа бvгдийг дайлан уудам тал нутаг шигээ сэтгэж амьдрах бол оо.
М.Огоо
03.10.06
Non-AC class хагас унтлагын автобусанд суудал нь хvрэлцээгvй учир шалаар нэг зулсан энэтхэгvvдийг хараад єєрийн эрхгvй єрєвдєж билээ. Эхэндээ ч тэдний хєлс шивэрнийх нь vнэрт дасах гэж арай л хамраа даралгvй явж байсан бол сvvлдээ бараг єєрєє нєгєєдvvлтэйгээ адилхан vнэртэй болчихсон арай л толгойгоо нийлvvлж унтаагvй дэг. Зарим нь жоохон хvvхдээ гэдсэн дээрээ тавиад єєрєє хагас суугаа байдалтай унтаж байхад зарим нь суудал авсан мань мэтийн хєлийг дэрлээд унтах гэж vзнэ. Эхэндээ ч тэр нь тээртэй санагдаж байсан боловч яваандаа ажрахаа байгаад толгой дээгvvр нь алхан бууж суугаад сvvлдээ бvр ууж явсан уснаасаа хvртэл хааяа нэг илvvчлэх болов. Тэр vед л энэ шороон тvмэн амьтан ингэж яваагийн буруу нь хэнд байдаг бол гэж бодож байлаа. Харин Энэтхэгvvд єєрсдийгєє хєгжиж буй орон гэдэг ангилалд яваагийнхаа гол бурууг энэ хєлс хир vнэртvvлсэн хэдэн живаа эгэл борчууд руугаа чихэж байдаг. Улс нь хангалттай орлого оловч хvн амынх нь тоонд хуваагаад vзэхээр яагаад ч хєгжингvй орон гэсэн шатанд орох боломжгvй болчихдог учир энэ хэдэн сая ажилгvй, боловсролгvй, залхуу массаа цєєлєх гэж янз бvрийн арга сэдэж толгойгоо гашилгаж байдаг гэсэн. Манай нэг найз ядуусын хороололд архины дэлгvvрvvдэд нь зєвхєн засгийн газраас зєвшєєрєгдсєн vргvй болгох бодис бvхий архи зардаг гэж ярьж байсан. Тэгэхээр энд хvн нь илvvдээд тэр нь хєгжлийг нь саатуулагч гол хvчин зvйл болдог бололтой.
Энд хэдэн сар болчихоод Улаанбаатрынхаа тоост гудамжаар утаат агаарыг нь цээж дvvрэн амьсгалан сэтгэл тэнvvн алхаж явахад хотын гудамжин дахь хvмvvс нь хаачсан юм бол гэж бодогддог сон. Хаашаа л харна уу хvнэн далай урсаж байдаг энэ газар би дасчихсан бололтой.
Харин бємбєрцєгийн нєгєє талд буюу миний эх оронд байдал эсрэгээрээ хvн нь цєєдєєд байдаг юм шиг. Бид ердєє 2.5хан сая (би яг нарийн хэлж мэдэхгvй ч багцаагаар нэг иймэрхvv л байх). Тэгээд аль єнгєтэй єєдтэй, эх орныхоо ирээдvйг авч явах ёстой залуучуудынх нь ихэнх нь гадаадад. Нэг их муу зvйл биш боловч эргэж ирэхгvй бол яах вэ гэдэг нэг зовлон байгаа. Нутагтаа vлдсэн хэд нь нэгнийгээ архичин, худалч, хулгайчаар нь дуудан гуйлгачин болоод ч хамаагvй хилийн дээс алхаадахвал л диваажинд очих юм шиг санан байдгаа золиосонд тавин виз хєєцєлдєнє.
Тэртэй тэргvй хэдvvлэхнээ юм байж яах гэж тэгж нэгийгээ газар дор ортол муучлан улыг нь шагайж явдаг нь гайхмаар. Намайг Германд байхад тэндхийн Монголчууд нутгаас онгоц ирэх тоолонд нисэх рvv очиж шинэ хvмvvсийг хардаг гэж сонсогдож байсан. Шинээр ирсэн нэгийгээ тусалж дэмждэг юм болов уу гэж анхандаа хvvхэд зангаараа гэнэхэн боддог байж билээ. Харин сvvлд сонсохнээ нэлээд инээдтэй, ямаршуу охин, ямаршуу залуу шинээр ирж хэнийд байх нь уу, хэр мєнгєтэй юм шиг байна, юм мэдэхгvй бол танилцаад ашиглаад авъя гэсэн бодолтой очдог юм гэсэн. Баабарын бичиж байсан нvvдэлчин монголчуудын цусанд шингээстэй жалга довны vзлийнх нь орчин vежсэн хувилбар нь тэр байх.
Тэгээд юм л бол нутгархаж бvлгэрхэж талцан аль нэг талдаа ороогvйгээ бєєрєнхийгєєр нь дуудан нєгєє талынхнийгаа бол бvр vзэн ядна. Хэн нэгэн нь жаахан хамтарсан юм хийх гэж оролдохоор хамтрагч нь нэг бол хулхидна, vгvй бол гуравдагч этгээд єєртэй нь хамтарсангvй гэж хорссондоо тэднийг хуйвалдан идэгчдээр зарлана. Харин Энэтхэгт бол хэчнээн хvн нь илvvдэж засгийн газар нь аргагvйн эрхэнд янз бvрийн арга хэрэглэж борчуудыгаа нийгмийн байгууллынх нь хувьд устгахыг хичээдэг ч гэсэн манайхан шиг иймэрхvv зан тєрх гаргаж ингэж галзуурч байхыг би л хувьдаа жил гаран тогоон дотор нь чанагдахдаа хараагvй дэг. Тиймдээ ч эд ингэж хулгана шиг vрждэг биз.
Миний нэг хvндэлж явдаг хvн Япончуудыг Монголтой харьцуулж нэг иймэрхvv утгатай vг хэлж билээ. “Япончууд єчvvхэн жижиг газар нутагтай. Тэр газар нутгийнхаа хэмжээнд єчvvхнээр сэтгэж амьдардаг юм. Харин бид уудам тал шигээ уужуухан сэтгэж амьдрах хэрэгтэй” гэж. Би Японд очиж vзээгvй Япон хvнтэй ч цєєхєн уулзаж байсан болохоор vvнийг vнэн эсэхийг хэлж мэдэхгvй. Гэхдээ биднээс яагаад тэр уудам тал нутаг шиг маань уужуухан ухаан бодол гарахгvй, амьдарч байгаа жалгынхаа хэмжээнд сэтгэн, худгийн мэлхийн vлгэрээр бvхнийг тєсєєлєн боддог юм болоо.
Энэтхэг газрын хєрсєн доорхи эрдэс баялагаараа тун ядуухан орны тоонд ордог. Тиймээс энэ олон хvн єлсєж vхэхгvйн тулд арай єєр хоол хайх болсон нь оюуныхаа хєдєлмєрийг зарах. Одоогоор Энэтхэгийн экспортын нийт бvтээгдэхvvний 60 гаруй хувийг оюуны хєдєлмєр буюу программ хангамж эзэлдэг. Энэтхэгийн мянга мянган залуучууд гадны ихэвчлэн фирмvvдэд урилгаар очиж ажиллан барууны компаниудын оутсорсинг болох дуудлагын тєвvvд єдєрт хэдэн арваараа энд нэмэгдэж байдаг.
Би лав хувьдаа эцэг євгєд маань бидэнд яах гэж ийм элбэг баян газар нутаг vлдээвээ гэж хааяа харамсдаг. Тэртэй тэргvй бэлэн байгаа хоолыг яасхийгээд бvгдээрээ эвлэгхэн хуваагаад идчихээ бодохгvй чи их авлаа, би бага авлаа хэмээн хоорондоо хэмлэлдэж чи ч биш, би ч биш тэгвэл гуравдагч хэмээн гадныхнийг дуудаж ирvvлж байдаг бидний єчvvхэн бодол. Тэртэй тэргvй хоол бэлэн байгаа учир хэрхэн яаж хоол олохоо бодохгvй, харин яаж хуваахаа бодсоор бvхнээс хоцорч байдаг. Энэтхэг шиг юу ч vгvйгээс бvхнийг бvтээх потенциал бидэнд байхгvй гэж vv?
Hyderebad-аас Pune орох замд автобус тvр зогсож жирийн vед бол шагайж ч харахааргvй заваан гуанзанд хоол идэх боловоо. Бараг хориод цаг хэлэн дээрээ юм тавиагvй байсан амьтан тэр балиар завааныг нь ч тоосонгvй гамбиран дээрээ гvйх жоомыг авч шидчихээд сэжиглэхгvй бол яадаг ч vгvй юм гэнэ лээ хэмээн дотроо бодон амаа олохгvй чихэж гарав. Миний єєдєєс харан ядуухан боловч жаргалтай харагдах залуу хос хvvхдээ тэврээд нэг нухсан тємс маягийн юмаар хооллож байгаа харагдана. Нєхєр нь миний єєдєєс харж дулаахнаар инээмсэглээд хориод цаг автобусаар аялсан тэр гурвын сvvлийн хvнс байсан байлгvй нэг жоохон вандуй, шош ямар нэгэн юмтай холиод над руу сарвайж харагдана. Хэчнээн нэрэлхэж татгалзаад ч шалаад байх тул урмыг нь бодон тvvнээс нь хэд vмхлээ. Автобус vvрээр Pune-д ирэхэд шєнєжин миний євдгийг дэрлэж хоносон залуу гараараа над руу нэг даллачихаад нэг гартаа хvvхдээ тэврэн нєгєє гартаа том цvнх бариад авгайгаа дагуулан дуу аяланхан холдож билээ. Хэзээ бид энэ хосууд шиг ядуу ч гутрахгvй, байгаагаараа бvгдийг дайлан уудам тал нутаг шигээ сэтгэж амьдрах бол оо.
М.Огоо
03.10.06
Subscribe to:
Posts (Atom)