Search or Research?

Манайд Үйлдвэрлэлийн Менежмент хэмээх үнэн “гунигийн” хичээл орно. Уг нь сонирхолтой байх болов уу гэж бодож байтал эхэлж орж байсан багш нар нь дан Энэтхэгийн хууль дүрэм ярьсаар байгаад залхааж орхисон юм. Харин саяхнаас энэ хичээлд суух ганц шалтгаантай болсон нь эдийн засгийн ухааны доктор, хуульч мэргэжилтэй глобал компаниуд дамжин ажиллаж байсан гэх нэг өвгөн энэ хичээлийг орох болсноос тэр. Үнэн нойрны сэдвийг ч “амьдруулчихаж” чаддаг энэ өвгөн профессор надад яагаад ч юм хэдэн жилийн өмнө унших дуртай байсан комикийн баатар сайхан сэтгэлтэй ухаалаг өвгөнтэй маань адилхан санагдаад байдаг юм. Жижигхэн бөөрөнхий гялаан толгой, цагаан сахалтай, намхан бөгтгөр мань профессор нүдээ эргэлдүүлж ирээд л сонирхолтой жишээ татан оюутнуудыг үнэхээр нойрноос сэртэл нь ярина. Өнөөдөр мань хүний ярьсан яриа нь яагаад ч юм үнэхээр сонирхол татаад энэ талаар бичмээр санагдаад болсонгүй.
Юу гэвэл оюуны өмчийн хуулийн талаар ярьж байснаа мань өвгөн халуураад Энэтхэгт авсан патентын тоо, Япон, Солонгос, Хятадынхтай харьцуулбал дэндүү цөөхөн байдаг талаар ярьж эхэлсэн юм. Цааш нь тэрээр “...Баруунд бол их сургууль болгон хажуудаа судалгааны төв (research institute)-тэй байдаг. Тэнд нь ихэнх шинэ нээлтүүдийг хийж патент цуглуулдаг. Судалгааныхаа ажлыг патентаас олсон мөнгөөрөө эргээд санхүүжүүлнэ. Гэтэл Энэтхэгт ийм хэмжээний сургууль бараг байхгүй.
Яагаад ийм байдаг гэж бодож байна. Яагаад гэвэл бид бусдын зохион бүтээсэн зүйл дээр л ажиллах чадвартай болохоор тэр. Бид шинээр нээж, зохион бүтээж сураагүй л байна. Яагаад гэвэл бид одоо болтол хайсаар л байна. (we’re still on search…) Эхлээд хайсан юмаа олоод дараа нь судалгаагаа хийх ёстой биз дээ (first we’ve to find what we SEARCH and then RESEARCH it).
1947 онд өнөөгийн Энэтхэгийн үүсгэн байгуулагчид туйлын ядуу орныг тусгаар тогтнуулсан. Тэр үед бүгд өлбөрч үхэх дээрээ тулсан байсан. Харин одоо бид цөөхөн ч гэсэн баячуудтай, ядаж нийгмийн нэлээдгүй хэсэг нь өлбөрч үхэх тал дээр санаа зовохоо байж. Гэхдээ тэр 1940-өөд онтой өнөөдрийг харьцуулбал газар нутаг маань нэмэгдсэнгүй. Харин ч бүр багассан гэж хэлж болно (Жамму, Кашмир муж гм) ХАА-н бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл бүр хэд дахин багассан. Тэр цагаас хойш ашигт малтмал гэхээр юм бараг олдсонгүй. Ихэнхийг нь Англичууд байхдаа ухаад явчихаж. Тэр үеийн барууны судлаачдын үзэж байснаар бол Энэтхэг Африкийн зиндаанд очиход тун дөхөөд байж. Гэтэл яаж яваад бид өдий зэрэгт хүрч орхив оо?
Хариулт нь ердөө л өвөг дээдэс маань бидэнд юу хайх ёстойг маань зааж өгснөөс л тэр. Тэд анх улс гүрнээ байгуулчихаад юунаас эхэлж юу хийхээ үнэндээ мэдэхгүй байж. Юу хайх ёстойгоо мэдэхгүй байна гэдэг хайсан юмаа олохгүй байхаас хэцүү ажээ. Будилж будилж бидний хайх ёстой зүйл бол бидний өнөөдөр олох мөнгө биш харин маргааш амьдралыг маань гэрэл гэгээтэй болгох залуучууд юм байна гэдэг дүгнэлтэнд хүрч. Ингээд залуусаа зоригжуулж боловсруулан энэ цаг үеийн жинхэнэ баялаг болох эрдэм мэдлэг оюун ухаанаар цэнэглэгдсэн залуу үе бүхий эх орныг бидэнд үлдээжээ. Бид ядаж юу хайх ёстой вэ гэдгээ мэдсэн. Одоо бид энэ эрлээ үргэлжлүүлсээр л байна. Тун удалгүй бид эрсэн зүйлээ олоод судлах ажилдаа орох болно. Нэгэнтээ судлах ажлаа эхэлчихвэл шинэ нээлт олноор гаргаж патентийг “бөөндөх” болно. Шинэ нээлт гарах тусам нийгэм урагшилж хүмүүсийн амьдрал сайжран дэлхий дахинд эзлэх бидний байр суурь нэмэгдэнэ. Тиймээс та нар бол манай улсын баялаг, биднийг дараагийн эринд хөтлөх ёстой хүмүүс гэдгээ сайн санах хэрэгтэй…”
Бага зэрэг коммунизм үнэртсэн өвгөн багшийн яриа дуусахад танхимд сууж байсан 100-аад оюутан бараг босоод уухайлахад бэлэн болтлоо хөөрчихсөн байв. Харин тэр үед надад яагаад ч юм бид ядаж юу хайх ёстойгоо мэдэх бил үү гэсэн гунигт бодол төрж билээ.

Dilemma

Бороо зүсрээд л... Зорилготой амьдар, байнга тэмц, бүү шантар гэж ухаан санаа минь шаардана. Тэгээд энэ бүхний эцсийн үр дүн юу юм бэ гэж дотоод сэтгэл минь гайхна.
Цээжин дотор хөндүүр оргиулах гашуун дурсамж бүрийг март гэж дотоод сэтгэл минь зөвлөнө. Дөнгөж сая уншсан хичээлээ цугт нь мартчихваа хэмээн ухаан санаа минь зэмлэнэ.
Бороо зүсрээд л... Номын сангийн цонхоор мөнх ногоон навчис дээр пад пад хийн унах том том дуслууд нь харагдана. Үүргэлээд сэрэхэд дэвтэр дээгүүр шүлсний минь том том дусал зурайн харагдана.
Хэзээ цэлмэх нь мэдэгдэхгүй сав саарал тэнгэрээс бороо тасралтгүй шаагина. Хэзээ дуусах нь мэдэгдэхгүй 1,0-ууд миний нүдний өмнүүр хөврөнө.
Алдсан бүхэндээ харамсаж дотоод сэтгэл минь уйлна. Олсон бүхэндээ эрэмшиж илүү ихийг олохоор ухаан санаа минь яарна...

Food critic

Өнөөдөр хагас амралтын өдөр гээд номын сангаас ховхорч шинэ гарсан гээд байсан Ratatoille гэдэг хүүхэлдэйн кино үзлээ. Аргагүй Pixar хийсэн гэсэн шиг мундаг анимейшнь болж дээрээс нь би ч угаасаа хүүхэлдэйн, хүүхдийн кинонд нугасгүй болохоор гоё л байлаа. Гол нь киноны тухай биш уг кинонд гарсан нэг мэргэжлийн тухай өгүүлэх гэсэн юм.

Уг кинонд Парист байдаг нэг рестораны тухай өгүүлдэг. Нэг харх тэнд ахлах тогооч хийгээд учиргүй амттай хоол хийж энэ тэр. Харин тэр ресторанд нь нэг айхавтар нөхөр үе үе зочилж хоол иддэг. Тэр нь Food critic хэмээх ажил хийдэг улс даяараа алдаршсан нөхөр. Баруунд бодвол энэ түгээмэл үзэгдэл байлгүй. Миний хувьд бол анх удаагаа л энэ киноноос ийм мэргэжил байдаг гэдгийг мэдэж авлаа. Манайхаар бол мэргэжлийн хяналтын байцаагч юм уу даа. Гэхдээ бас яг ч тийм биш бололтой. Health inspector гээд яг мэргэжлийн хяналтынхны хийдэг ажлыг хийж буй бас өөр нэг нөхөр байгаа юм. Тэр нь хоолны газрын гал тогооны ариун цэвэр зэргийг шалгадаг. Харин Food critic маань илүү үйлчлүүлэгчид ойртсон мэргэжил. Тухайн хоолны газар хэр хурдан үйлчилж байгаа, хийсэн хоол нь хэр амт чанартай байна, үйлчилгээ нь үнэндээ хэр зохицсон байна зэргийг үйлчлүүлэгчийн нүдээр олж хардаг. Буцаад энэ талаараа дүгнэлт бичиж сонинд хэвлүүлдэг. Тэр нь тухайн рестораны нэр хүндийн асуудал болдог гэх мэт.

Монголд лав яг дутагддаг байсан тэр зүйл шиг надад санагдсан. Хүн заавал өөрийн биеэр орж үзэж байж эсвэл орж үзсэн хэн нэгэнтэй зөвлөлдөж байж л хоолны газрын сонголт хийх хэрэгтэй болдог. Уг нь хэрэглэгчдийн эрх ашгийг хамгаалах холбоо ч бил үү нийгэмлэг ч бил үү нэг юм байдаг юм шиг байна билээ. Тэр нь жирийн үйлчлүүлэгчээс хэтэрхий хол. Нэг удаа гайгүй нэр хүндтэй нэг хоолны газрынхантай хэрүүл хийгээд та нарыг хэрэглэгчдийн эрх ашгийг хамгаалах холбоонд хэлнэ гэсэн чинь хэлэхгүй юу яахыг нь харъя энэ тэр гэж хэдэрлэж билээ. Өөрөөр хэлбэл хэрэглэгчдийн эрх ашгийг хамгаалах холбоо нь тэр газрыг шалгаад таагүй дүгнэлт гаргалаа ч их бодож жаахан торгууль тавиад л өнгөрдөг юм шиг байгаа юм. Уг нь гаргасан дүгнэлтээ олон нийтийн хэвлэл мэдээллээр цацаж эргээд хэрэглэгчиддээ анхааруулга, тухайн үйлчилгээний газар нэр хүндийг нь муутгахуйц хүнд цохилт өгдөг алхам хийж байвал зүгээр юм шиг. Хүн мөнгөө төлөөд тодорхой үйлчилгээ авч байгаа. Гэхдээ тэр үйлчилгээ нь төлсөн мөнгөнийх нь хэмжээнд чанартай байгаа эсэхийг тогтоодог ямар нэг хяналт байх ёстой болов уу. Өөрөөр хэлбэл 200 төгрөгний хуушуур зардаг цайны газар, үнэтэй ресторан хоёрыг үйлчилгээнийх нь хувьд харьцуулах аргагүй ч хэрэглэгч бол хэрэглэгч. 200 төгрөг төлөөд хуушуур авсан ч 20,000-аар үнэтэй хоол авсан ч идэж байгаа хоол үйлчлүүлж байгаа хэм хэмжээ нь төлсөн мөнгөндөө тохирсон байх ёстой л гэж хэлэх гээд байна. Мэргэжлийн хяналт ч юм уу тиймэрхүү төрийн байгууллага нь ариун цэврийн стандарт зэргээ шалгадаг юм байгаа биз. Иймэрхүү шалгалт нь эрүүл ахуйн хувьд л болохоос үйлчлүүлэгч тухайн үйлчилгээнд хэр сэтгэл хангалуун байгааг мэдэж чаддаггүй. Тэгээд ч энэ нь олон нийтэд ил тод биш. Буцаагаад хэрэглэгчийн, үйлчлүүлэгчийн эрхийг хамгаалдаг нэг систем байж тэр нь олон нийтэд ил тод, хүн заавал өөрийн бие дээр туршилт хийж “хулхидуулсныхаа” дараа тухайн газар луу дахиж зүглэхээ болих биш хийсэн дүгнэлт бүхнээ бусадтай хуваалцаж, үйлчилгээний газрын хувьд чанараа сайжруулахгүй бол болохгүй гэх айдас төрүүлж байдаг нэг тийм газар чухал болов уу.

Гэхдээ хяналт гэхээр яаж ийгээд заавал авилгалтай холбогддог юм шиг надад санагдаж байсан. Яамаар ч юм бэ дээ. Ухаан хүрэхгүй юм аа.

Нутаг сэлгэлээ

Гэрээсээ гарч байдгийнхаа баруун хаяанд ирээд долоо хонолоо. Хуучин амьдралын хэмнэлдээ эргэж орох гэж багагүй л ажил болох нь бололтой. Гэр-сургууль-номын сан-гэр гэх нэгэн бодлын уйтгартай ч юм шиг амьдрал маань ирсэн өдрөөс маань л шууд тосоод авах нь тэр. Гээд яах билээ дээ. Ямартаа ч нэг диплом гэх ламинатортой цаас, толгойдоо жаахан мэдлэгийн хэлтэрхийтэй болоод очвол өнөөдрийн миний уйтгартай амьдралаас арай дээр зүйл намайг тосох байх гэж найдаад л гүрийнэ дээ...

Сонирхуулчихаар нэг блог гэвэл зээ дүүгийн маань өдрийн тэмдэглэл байна. Аав ээж хоёр нь хөтөлж явуулж байгаа бололтой. Мань хүн ч юун блогтой манатай, компьютерийн маус байтугай жинхэнэ маус, Микки маусаа ч ялгахгүй амьтан тив алгасаж дэмий тэнэчихээд л ангайгаад байж байгаа байх. Өмнө нь нэг их сүйд болдоггүй байсан, нас ахихаар нялхраад байх юм гэж :-) Тэр золигийг санаад байна шүү хэхэ.

Мартсанаас орчуулсан номны маань борлуулалт тун сайн байгаа нь миний мундагийнх биш уг ном маань өөрөө цаг үеэ олсон бүтээл байсан болохоор тэр болов уу. Хамгийн гол нь өмнө нь энэ талаар багагүй шуугисан болохоор нийгэмд тодорхой хэмжээний хүлээлт үүсчихсэн байсантай холбоотой байх. Баабар нэгэнтээ өөрийгөө Монголын номын зах зээлд рекорд тогтоож “20-р зууны Монгол” номоо хамгийн олон хувиар борлуулж чадсан гэж байсан. Харин нутгаас гарахынхаа өмнөхөн уулзахад минь яаж ийм богино хугацаанд өдий хэмжээний ном борлуулж чадсаныг минь гайхаж асууж байсан. Би ч хариуд нь Вэб 2.0-ын гавъяа гэсэн утгатай юм ярьсан. Тэгэхээр ямартаа ч одооны амжилт маань чамлахааргүй бололтой.
Хавтгай ертөнцийн тухай номыг хавтгай байдлаар орчуулж борлуулалтыг нь ч бас хавтгай байдлаар хийх юм сан гэж зорьсон маань тодорхой хэмжээнд биелсэн гэж хэлж болно. Одоогоор АНУ, Их Британи, Японд зарагдаж буй ба онлайн номын зах болох Номун Далайг номын анд Д.Сайнбаяр санаачилж бусад кибер андууд маань дэмжин ажиллаж байгаад баяртай байна. Монголчууд эвтэй байхдаа хүчтэй гэдэг шиг энд тэндэхийн чадалтай залуус нэгдээд юм хийж буй нь үнэхээр бахархууштай ажээ. Номун Далайгаас гадна Оллоо өөрийн цахим дэлгүүрээ нээн ажиллуулж байгаа нь одооноос л манайд цахим худалдаа нэвтрэх шинж орсоных биз. Юутай ч эрхэм уншигч та Оллоо, Номун Далай хоёроос номоо худалдан авч болохоос гадна Японд суугаа хүмүүс 080-3158-9799 утсаар АНУ-д суугаа бол 773-495-4854 утсаар Их Британиас бол 447790420393 утсаар холбогдож номоо авах боломжтой шүү.
Бас нэг сонирхолтой зүйл гэвэл Датаком компани Монхаяг үйлчилгээ нэвтрүүлсэнтэй холбоотойгоор Саруултуяа анд маань татгалзахын эрхгүй санал тавьж блогт маань Монхаяг өглөө. Та хэрэв Монхаягийн вэб хуудаснаас плагинийг нь татаад суулгачихсан бол браузертаа Отгонпүрэв гээд шууд кириллээр бичихэд миний блог руу үсрээд ороод ирнэ. Блогчидыг энэ талаар илүүтэй сонирхох байх гэж бодож байна. Энэ их даяаршилын хар шуурганд өөрсдийн хэл соёлоо авч үлдэхэд маань энэ үйлчилгээ бага ч гэсэн нэмэр болох болов уу. Англиар биш Монгол хэлээр, тэгээд латинаар биш кириллээр бичиж брэнд нэрээ авч үлдэнэ гэдэг бизнесийнхэний хувьд ч чухал байх гэж бодож байна.
Саяхан нэг найз маань миний блогийг зарлалын самбар аятай болсон байна гэсэн гомдол мэдүүлсэн. Нээрээ ч бодоод байтал 6 сараас хойш дан мэдээллийн чанартай зүйлсээр эрхэм уншигчийг залхаасан бололтой. Уг нь блог уншиж буй хүн миний дотоод ертөнцөд нэвтрэх гэж үнэт цагаа зарж байхад нь би аль ч мэдээллийн сайтан дээрээс уншчихаж болохоор “хэрэгтэй хэрэггүй” зар тавьж сууна гэдэг жаахан үл хүндэтгэсэн л асуудал болох шиг боллоо. Иймийн тул хүлцэл өчөөд дараагийн удаа арай олигтой юм бичихийг хичээх болноо.

Номун Далай - Монгол номын цахим дэлгүүрийн нээлт

Эрхэм та бүхний өмнө цахим ертөнцөд мэндэлж буй Номун Далай хэмээх нэгэн айл өрхөө татаж, үүдээ нээж байна.

Дэлхийн өнцөг булан бүрт эрдэм, эрдэнэ өвөрлөхөөр тархсан Монголчууд бидэнд өнөөг хүртэл өөр өөрийн оршин суугаа улс оронд эх Монгол хэлээр хэвлэгдсэн ном сонин, оюуны бүтээлээс хүртэх боломж, таатай орчин үгүйлэгдсээр ирсэн билээ.

Өнөө цагийн Монгол түмэн та бидэнд эрдэм ухаанд суурилан хэрэгжих учиртай:
♦ хэл соёлоо хадгалж үлдэх, хөгжүүлэх;
♦ хүн төрөлхтөний соёлыг өөрийн соёлын өнгө онцлогоор баяжуулан чимэх хэмээсэн хос үүрэг оногдож буй хийгээд эл үүргээ эс биелүүлвээс
♦ гадаад улс орнуудад суугаа Монголчуудын хувьд эх хэлээ мартах, өв соёлоосоо алслагдах, гадны хэл соёлд аажмаар уусах;
♦ та бидний хэл соёлын үнэт зүйлсийг бусад улс орны ард түмэн утгачилан ойлгохгүйд хүрэх гэсэн мөн л хос түгшүүр хаалга дэлдэж буй нь бодит үнэн болжээ. Энэхүү хос түгшүүрийг арилгаж, үүргээ биелүүлэхийн гол учиг нь та бид аливааг тунгаан шүүж, зохист шийдэлийг гаргаж чадах оюуны бяр тэнхээтэй байх, түүнийгээ Монгол ухааны их далайгаас тэтгэн тэжээж байх явдал билээ. Үйл ажиллагаагаа эхлүүлж буй Номун Далай цахим дэлгүүрийн сүлжээ нь Монгол түмний энэхүү оюун далайг тэтгэн сэлбэх эрхэм зорилготой.

Номун Далай сүлжээг ажиллуулагч одоогийн бүрэлдэхүүн:
♦ Номун Далай сүлжээг санаачлагч, ерөнхий зохицуулагч Д.Сайнбаяр
♦ Номун далай сүлжээний Монгол дахь салбарын зохицуулагч П.Наранбаяр
♦ Номун далай сүлжээний Их Британи дахь салбарын зохицуулагч Д.Цэрэнбат
♦ Номун далай сүлжээний Япон дахь салбарын зохицуулагч M.Тулгат

Номун Далай цахим дэлгүүрийн үйл ажиллагаа
Номун далай цахим дэлгүүр нь одоогоор Чикаго, Улаанбаатар, Лондон, Токио хотуудад төвлөрөн үйл ажиллагаагаа явуулж буй бөгөөд холбогдох цахим хуудсуудад борлуулагдаж буй ном, сэтгүүл болон бусад бүтээгдэхүүний захиалга, төлбөр тооцоог Монгол, Англи, Япон хэл дээр цахим хэлбэрээр хүлээн авч, тухайн улс орнуудад буй салбаруудаас түгээх, шуудангаар хүргэх үйл ажиллагаа явуулж байна.

Одоогоор АНУ, Канад улсад ном борлуулах http://us.mongolianbooks.com, Их Британид ном борлуулах http://eu.mongolianbooks.com/, Японд ном борлуулах http://japan.mongolianbooks.com хуудсууд нь өөрсдийн номын боломжит нөөцөөрөө үйл ажиллагаагаа эхлүүлээд байна. Монгол дах салбар нь үйл ажиллагаа явуулж эхлээд буй салбаруудынхаа захиалгын дагуу хэвлэлийн газар, зохиолч, уран бүтээлчидтэй гэрээ хийж, бөөнөөр нийлүүлэх үйл ажиллагааг голчлон хийж байна.

Бид уншигч танд Монголын цаг цагийн оюуны сор бүтээлүүдийг хүргэхийг ямагт хичээн ажиллахын зэрэгцээ, таны эрэлт хэрэгцээ, санал сэтгэгдэлд тулгуурлан цахим дэлгүүрийн сүлжээгээ байнга боловсронгуй болгон сайжруулахын төлөө ажиллах болно. Биднийг дэмжих, хамтран ажиллах сонирхолтой хэн бүхэнд бидний үүд хаалга байнга нээлттэй.

Бидэнтэй хамтран ажиллагчид:
Интерпресс хэвлэлийн газар
NEPKO Publishing
Цахим Өртөө Холбоо
ЭМОС клуб
Алтангадас сэтгүүл
Даяар Монгол сонин
Компьютер Таймс сэтгүүл
Замдаан сэтгүүл
Таван Цагариг - Америкт сэтгүүл

Дэмжигчид:
Бүгдээрээ.мн
Bi-Bid.com
Vimо - Virtual Mongol
Ganzorig Consulting
HamagMongol.net
Mонгол Соёлын Төв
MongolianArtist.com
MongolMedee.Net
Orloo.com
Цахим Өртөө сүлжээ

Ингээд Номун Далай - Монгол номын цахим дэлгүүр интернэтийн цахим ертөнцөд мэндэлж буйг ёслол төгөлдөр тэмдэглэхийн сацуу эрхэм Таныг манай дэлгүүрийн сүлжээнд тухлан саатаж оюуны хэрэгцээгээ хангахыг урьж байна.

Номун Далай сүлжээний хамт олон
www.mongolianbooks.com
www.mongolnom.net