Wednesday, November 15, 2006

Далиан

Єнєє шуугиулаад байгаа Хавтгай ертєнцийн тухай номыг орчуулж байгаа тухай ємнє нь бичиж байсан. Орчуулга маань баахан удаашралтай ч явж л байна. Хятадын Далиан хотын тухай энэ хэсэг надад нэлээн таалагдсан учир энд тавьлаа. Та орчуулгын талаар дvгнэлтээ єгнє биз. Монголчууд бид ч гэсэн яагаад Тєв Азийн аутсорсинг тєв болж чадахгvй гэж?

Би Хятадын Банглор болсон єнєєх Далианыг vзмээр санагдаад дорно зvг рvv дахин довтолгов. Далиан зєвхєн Хятадынх гэдгээрээ ч гайхал тєрvvлсэнгvй. Том том ногоон єргєн чєлєєнvvд, цэцэрлэгт хvрээлэн, их сургууль техникийн коллеж болон мэдээлэл технологийн тєвvvд нь Далианыг яахын аргагvй Хятадын Цахиур Єртєє гэдгийг илтгэнэ. Би 1998 онд анх энд ирж байсан боловч тэр цагаас хойш маш олон барилгууд шинээр нэмэгдсэн учир би vнэндээ энэ газрыг танихгvй байлаа. Бээжингээс зvvн хойшоо ердєє цаг нисэхэд л хvрэх Далиан хэдийгээр єєр зєндєє ядуу, хоцрогдсон газар байгаа боловч Хятадын шинэ vеийн хот суурин зєвхєн vйлдвэрлэлийн тєв бус оюуны тєв болон яаж хєгжиж байгааг vзvvлэх vлгэр дууриал болсон газар юм. Байшин барилгууд дээр харагдах хаягууд л гэхэд vvнийг илтгэж чадна. ЖиИи, Майкрософт, Дэлл, ЭсЭйПи, ЭйчПи, Сони, Аксентюр гэх мэтчилэн vргэлжилсэн олон нэрнvvд бvгд л энд “арын ажил” болон шинэ программ хангамжийн судалгаа боловсруулалтаа хийж байна.
Япон, Солонгосын аль алинтай нь онгоцоор ганц цаг л нисэх зайтай, Япон хэлтэнгvvд ихтэй, интернет хєгжил сайтай, цэцэрлэгт хvрээлэнгvvд болон дэлхийн хэмжээний гольфийн курстэй (эдгээр нь бvгд оюуны хєдєлмєр эрхлэгчдэд тохиромжтой) зэрэг нь Далианыг яахын аргагvй Японы аутсорсинг тєв болоход нєлєєлжээ. Японы фирмvvд нэг Япон инженер ажиллуулах цалингаараа гурван Хятад инженер ажиллуулаад дээрээс нь єрєє дvvрэн дуудлагын тєвийн операторууд хєлсєлчих боломжтой (90$-оос эхэлж цалинжуулаад). Тэгэхээр хоёр мянга найман зуу гаран Японы компаниуд салбараа байгуулан эсвэл Хятад компаниудтай хамтран энд vйл ажиллагаагаа явуулж байгаад гайхах зvйлгvй байгаа биз.
“Миний дагуулж авчирсан маш олон Америкчvvд энэхvv єндєр технологийн бvст Хятадын эдийн засаг ямар хурдацтайгаар хєгжиж байгааг гайхан алмайрч байсан” хэмээн зургаахан жилийн дотор гучаасс мянга хоёр зуун ажилтантай болтлоо єргєжсєн ДиЭйчСи компаний АНУ/ЕХ(Европын холбоо)-г хариуцсан тєслийн захирал Вин Лиу ярьж байлаа. “Америкчvvд ирж буй их сорилтыг одоохондоо мэдээгvй байх шиг байна” гэв.
Єдгєє дєчин ес хvрч яваа Далиан хотын захирагч Сиа Дерен хуучин коллежийн захирал байсан нэгэн. (Коммунист авторитар тогтолцоотойн хувьд Хятадууд ололт амжилтаа дєвийлгєн сурталчлахдаа маш сайн. Эртний Хятадын тvшмэлийн тогтолцоо одоо ч энд хvчтэй хэвээр) Хотын нэгэн зочид буудалд барьсан Хятад маягийн оройн хоолны дараа хотын захирагч Далианыг хаахна яваа болон хаашаа явж байгааг тайлбарлаж єгєв. “Далианд одоогоор хорин хоёр их сургууль vйл ажиллагаагаа явуулж хоёр зуу гаран мянган оюутан сурч байна” гэж тэр эхлээд “Тєгсєгчдийн талаас илvv нь инженер, байгалийн шинжлэх ухааны мэргэжилтэн болон тєгсєж байна. Тvvхийн, уран зохиолын гэх мэт єєр янзын диплом авч байгаа хэд нь ч ялгаагvй Япон, Англи хэл vзэж компьютерт суралцан ирээдvйд ажлын байртай болох бэлтгэлээ хангаж байгаа. Далианы хvн амын талаас илvv хувь нь ажил дээрээ, гэртээ эсвэл сургууль дээрээ байнгын интернет холболттой байна.” хэмээв.
“Япончууд анх энд єгєгдєл боловсруулах ажил хийж эхэлж байсан бол одоо технологийн судалгаа, программ хангамжийн хєгжvvлэлт зэргийг ч хийх болсон” хэмээн хотын захирагч нэмээд “Сvvлийн нэг хоёр жилд Америкчvvд ч ийшээ аутсорсинг хийж эхэлж байна. Бид Энэтхэгvvдийн араас ойртож байна. Программ хангамжийн экспорт жил тутам 50 хувиар нэмэгдэж байгаа бєгєєд Хятад удахгvй дэлхий дээр хамгийн олон их сургууль тєгсєгчтэй улс болно. Хэдийгээр Англи хэлний хувьд Энэтхэгийг гvйцэхгvй боловч бид тэднээс хvн амын хувьд олон учир Англиар хамгийн сайн ярьдаг шилдэг оюутнуудыг тvvгээд байх боломжтой.”
Далианчуудад єдийг хvртэл дайны vед хийсэн асар их нvглээ наминчилж албан ёсоор уучлалт гуйдаггvй Японы ажлыг хийж байх нь хэцvv биш байдаг юм уу?
“Тvvхийн явцад хоёр vндэстний хооронд болсон дайныг бид хэзээ ч мартахгvй ээ” гэж тэр хариулаад “Гэвч эдийн засгийн хvрээнд бид эдийн засгийнхаа асуудалд л анхаарал тєвлєрvvлэх хэрэгтэй. Ялангуяа программ хангамжийн аутсорсингийн хувьд. Америк Япончууд манай хотод єєрсдийнхєє бvтээгдэхvvнийг хийнэ гэдэг чинь харин ч сайн хэрэг. Залуучууд маань Япончуудтай єрсєлдєж ирээдvйд тэднээс илvv амжилтанд хvрэхийн тулд одооноос Япон хэл vзэж байна.”
Хотын захирагч тєгсгєл болгон “Миний хувийн бодлоор одоогийн Хятад залуучууд Америк Япон залуусыг бодвол илvv эрч хvчтэй. Гэхдээ миний vеийнхэн шиг эрч хvчээр дvvрэн байж бас чадахгvй байгаа юм. Юу гэвэл бидний vед их сургууль коллежид орохын ємнє биднийг хєдєє, эсвэл vйлдвэрvvд цэргийн ангиуд руу илгээлтээр явуулан хvнд хэцvv ажилд нухлуулж сургадаг байлаа. Энэ бvх хvнд сорилтуудыг давахын тулд бидний vеийнхэн одоогийхноос илvv эрч хvчтэй байх хэрэгтэй байсан юм” гэж ярив.
Орчуулагчийн алдаанаас болж зарим хэсэг нь алдагдсан ч хотын захирагч Сиа Америкчvvд хvртэл суралцмаар дэлхий ертєнцийн тухай хувийн бодлоо ийнхvv хуваалцсан юм. “Зах зээлийн эдийн засгийн дvрэм гэвэл” хэмээн энэхvv Коммунист тvшмэл эхлээд “Хэрэв хаа нэгэн газар баялаг хvний нєєц, хямд ажиллах хvчинтэй бол мэдээж хэрэг хамаг ажил тэнд л хийгдэх болно. Yйлдвэрлэлийн хувьд хятадууд эхэндээ гадны томоохон vйлдвэрлэгчдийн хар ажилчид байсан. Хэдхэн жилийн дараанаас хэрхэн яаж vйлдвэрлэхээ суралцаж аваад єєрсдєє vйлдвэрлэдэг боллоо. Программ хангамж ч гэсэн яг л ижил замаар явах болно. Манай залуучууд эхлээд гадны томчуудад ажиллаж л байг. Энэ бvхэн чинь яг л байшин барьж байгаатай адил. Єнєєдєртєє Америкчvvд та нар дизайнерууд архитекторууд нь харин хєгжиж буй орнууд тоосго єрлєгчид байг. Гэхдээ нэг л єдєр бид архитекторууд болох болно”



Нээрээ Silicon Valley гэдгийг Цахиур Єртєє гэж орчуулбал яаж байна. Тулгат ах иймэрхvv шинэ нэр томъёог орчуулах талаар бичсэн байсан. Хальт сонсвол Цахим Єртєє ч болчих гээд байгаа юм шиг.

4 comments:

Anonymous said...

tsahiuriin hundii gej orchuulah yum l daa. minii duu iim angli heltei baij yaaj nom orchuulah gesen yum bol doo... helee sain saijruulaarai

Bilge Gegee said...

Minii huvid, ene orchuulga muugui bolson baina gej bodogdloo. Alivaa orchuulgiin sain muu ni, mongol hun unshaad her sain tusgaj avahad l shuu dee.
Saihan orchuulga boljee gej helmeer baina.
Mon "tsahiuriin ortoo" gedeg chini "tsahiuriin hondii" gedgees havigui deer sanagdaj baina. Haaya orchuulgand mahchilj orchuulah ch ym uu, hadaj orchuulahaas, utgachilj orchuulah ni deer sh dee. Tiimees Tsahiuriin Ortoo heveer ni bailgaval iluu nudend tusch baina.

Battur Sanchin said...

Sain orchuulga bolson baina. Mundag yum a.

Anonymous said...

goe orchuulj bna zaaval duusgaarai